Tiến sĩ, Luật sư Đặng Văn Cường

Thông tin vụ việc, ngày 7/12/2022 một nguồn tin xác nhận Công an TP.Thủ Đức phối hợp với Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP.HCM đã bắt giữ nghi phạm gây ra cái chết cho luật sư T.V.H. (40 tuổi, quê Tiền Giang). Danh tính nghi phạm là Phạm Trung Đan (29 tuổi, ngụ TP Thủ Đức). Nghi phạm bị bắt tại TP.Thủ Đức. Bước đầu, người này thừa nhận gây ra cái chết cho ông H. Cảnh sát đang lấy lời khai người này để làm rõ động cơ gây án”, nguồn tin cho biết.

Trước đó, khoảng 18h20 ngày 31/7, ông H. được người dân phát hiện bị thương, nằm gục ở khu vực dạ cầu Rạch Chiếc, phường Trường Thọ, TP.Thủ Đức. Nạn nhân được đưa vào Bệnh viện Quân dân Y miền Đông rồi chuyển đến Bệnh viện Nhân dân Gia Định. Sau khi ông H. tử vong, Công an TP.Thủ Đức đã chuyển hồ sơ vụ án cho Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP.HCM thụ lý theo thẩm quyền.

Dưới góc độ pháp lý, Tiến sĩ, Luật sư Đặng Văn Cường cho biết, đây là vụ án mạng đặc biệt nghiêm trọng, gây bức xúc, bất bình trong dư luận xã hội. Đối tượng gây án chắc chắn sẽ phải chịu mức hình phạt rất nghiêm khắc, có thể là tù chung thân hoặc tử hình.

Những vụ án mạng diễn ra liên tục trong xã hội cho thấy đạo đức xã hội của một bộ phận thanh thiếu niên đã bị xuống cấp nghiêm trọng, những vụ án giết người diễn ra với lý do nhỏ nhặt, ích kỷ, bội bạc ngày càng nhiều. Trong xã hội vẫn còn những đối tượng coi thường pháp luật, coi thường tính mạng sức khỏe của người khác, chỉ vì lý do nhỏ nhặt mà sẵn sàng xuống tay sát hại bất kỳ ai. Với những đối tượng côn đồ, máu lạnh, coi thường pháp luật, coi thường tính mạng sức khỏe của người khác thì ai cũng có thể trở thành nạn nhân.

Cơ quan điều tra sẽ làm rõ nguyên nhân động cơ gây án là gì để xác định nguyên nhân sự việc nhằm thực hiện các giải pháp phòng ngừa tội phạm, đồng thời cũng là căn cứ để xác định động cơ thúc đẩy nghi phạm thực hiện hành vi phạm tội. Những vụ giết người bằng vũ khí nóng, hung khí nguy hiểm như vậy thường là do nguyên dân mâu thuẫn, thù oán hoặc với mục đích cướp tài sản... Việc xác định nguyên nhân thực hiện hành vi phạm tội là cơ sở để đánh giá tính chất, mức độ nghiêm trọng của hành vi phạm tội, là một trong những căn cứ quyết định hình phạt theo quy định của pháp luật.

Bàn luận sâu về sự nguyên hiểm của nghề luật sưu có thể thấy, nghề luật sư là nghề nguy hiểm, song luật sư luôn là những người có bản lĩnh, ý chí quyết tâm cao; đặc biệt là luật sư tranh tụng, thường xuyên va chạm với những tình huống đối kháng, tham gia giải quyết những vụ án tranh chấp, đối kháng sẽ có kỹ năng phát hiện tình huống tốt nên những tình huống nguy hiểm thường sẽ được lương trước và có cách xử lý phù hợp. Không ít trường hợp những đối tượng côn đồ, manh động, coi thường pháp luật có ý định trả thù người tiến hành tố tụng và những người tham gia tố tụng, trong đó có luật sư đã bị ngăn chặn, bắt giữ, xử lý kịp thời trước khi manh động thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.

Xã hội ngày càng văn minh, văn hóa pháp đình được tạo lập, duy trì khiến cho việc ứng xử giữa những người tiến hành tố tụng phải những người tham gia tố tụng tại phiên tòa văn minh hơn, tôn trọng lẫn nhau và tôn trọng pháp luật hơn. Tòa án còn có lực lượng cảnh sát hỗ trợ tư pháp, với những đối tượng gây rối hoặc có những hành vi vi phạm pháp luật trong khu vực xét xử sẽ bị bắt giữ và xử lý kịp thời. Trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử những vụ án hình sự hoặc trong quá trình giải quyết những vụ án dân sự mà có dấu hiệu mất an toàn thì cơ quan tiến hành tố tụng phải lực lượng cảnh sát cũng sẽ có những biện pháp, những giải pháp can thiệp kịp thời để xử lý đối với các đối tượng có hành vi chống đối, cản trở, đe dọa đến những người tham gia tố tụng... Bởi vậy, ở Việt Nam những hiện tượng các đối tượng côn đồ, những băng đảng xã hội đen tấn công uy hiếp những người tiến hành tố tụng và những người tham gia tố tụng trong đó có luật sư là rất hiếm khi xảy ra. Một số trường hợp có ý định thực hiện hành vi vi phạm pháp luật đã bị phát hiện, bắt giữ, xử lý kịp thời.

Luật sư là người đòi hỏi phải có bản lĩnh, không có bản lĩnh thì sẽ không thể hành nghề luật sư được, đặc biệt là luật sư tranh tụng. Và bản lĩnh của luật sư không chỉ thể hiện ở chỗ dám đương đầu với những khó khăn, nguy hiểm về góc độ pháp lý mà còn sẵn sàng đối mặt với những nguy hiểm về mặt xã hội. Phần lớn công việc của luật sư tranh tụng là tham gia bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các đương sự trong các vụ án hình sự, dân sự, hành chính, đất đai, ly hôn, lao động, kinh doanh thương mại. Quyền và nghĩa vụ của các bên thường sẽ xung đột, đối lập lẫn nhau. Bởi vậy, để đảm bảo an toàn thì luật sư cần phải tuân thủ đạo đức nghề nghiệp, tuân thủ pháp luật, hai nghề trên cơ sở các quy định của pháp luật và đạo đức xã hội, thuyết phục những người khác tin rằng lời nói và hành động của mình là chuẩn mực, ý kiến mà luật sư đưa ra là trên cơ sở tôn trọng sự thật khách quan và thượng tôn pháp luật. Ngoài ra, để bảo vệ bản thân thì luật sư thường là những người có khả năng đọc tình huống tốt và có rất nhiều giải pháp để bảo vệ bản thân khỏi những mối nguy hiểm.

Tuy nhiên, dù kỹ năng có tốt đến đâu, có nhiều kinh nghiệm đến đâu thì những tình huống nguy hiểm vẫn có thể xảy ra bất kỳ khi nào. Những tình huống nguy hiểm về pháp lý cũng như nguy hiểm về mặt xã hội không chỉ xảy đến với luật sư mà có thể diễn ra đối với bất kỳ ai khi tham gia tố tụng hoặc với những người tiến hành tố tụng. Bởi vậy, pháp luật đòi hỏi hoạt động tố tụng phải tuân thủ kỷ luật, kỷ cương, những hành vi gây rối tại phiên tòa, những hành vi hành hung, chống người thi hành công vụ, gây gổ với những người tham gia tố tụng thì sẽ bị xử lý nghiêm minh bằng những chế tài của pháp luật.

Vụ án luật sư bị sát hại diễn ra ở TP.HCM là một vụ án hết sức đau lòng, rất có thể nguyên nhân sự việc không phải do mâu thuẫn trong quá trình hành nghề luật sư. Cơ quan chức năng cũng sẽ sớm làm rõ nguyên nhân sự việc, làm rõ nguyên nhân động cơ thực hiện hành vi phạm tội của đối tượng gây án để thực hiện các giải pháp phòng ngừa, đồng thời là căn cứ để xử lý đối tượng này theo quy định của pháp luật.

Với hành vi giết người có tính chất côn đồ như vậy, thì đối tượng gây án trong vụ án này sẽ phải đối mặt với khung hình phạt cao nhất là phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình của tội Giết người quy định tại khoản 1, Điều 123 Bộ luật Hình sự năm 2015. Nếu nguyên nhân sát hại nạn nhân là do đối tượng thù tức nạn nhân trong quá trình tham gia tố tụng thì hành vi này có thể được xác định là phạm tội vì động cơ đê hèn, đây là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. Với nhiều tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự thì đối tượng gây án có thể phải đối mặt với hình phạt cao nhất là tù chung thân hoặc tử hình.

Ngoài trách nhiệm hình sự thì đối tượng thực hiện hành vi phạm tội phải bồi thường thiệt hại cho gia đình nạn nhân theo quy định của Điều 591 Bộ luật Dân sự năm 2015, thiệt hại bao gồm chi phí cứu chữa trước khi chết, tiền chi phí mai táng theo phong tục địa phương, tiền cấp dưỡng đối với con của nạn nhân và bố mẹ già của nạn nhân, đồng thời phải bồi thường một khoản tiền tổn thất về tinh thần cho những người thân nhân của nạn nhân khoảng 100 tháng lương cơ bản.

Hành vi phạm tội của đối tượng gây án trong vụ án này là rất đáng trách, đáng lên án và cần phải bị xử lý bằng những chế tài nghiêm minh của pháp luật. Vụ án cho thấy nguy cơ mất an toàn có thể xảy ra đối với bất kỳ ai, bất kỳ nơi đâu. Với những đối tượng côn đồ, máu lạnh, coi thường pháp luật thì ai cũng có thể trở thành nạn nhân. Bởi vậy, việc đấu tranh phòng chống tội phạm là nhiệm vụ quan trọng của đảng và nhà nước ta đồng thời cũng là nhiệm vụ của toàn thể nhân dân Việt Nam để xây dựng một xã hội an toàn, lành mạnh, để con người đối xử với nhau có tình người, nhân văn phải tiến bộ.