Luật sư Nguyễn Văn Đồng

Luật sư Hà Thị Khuyên

Theo thông tin từ UBND xã Trung Hòa, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên xác nhận, bà Đ. (SN 1961) đã tử vong vào lúc 01h sáng nay ngày 14/12/2022, trước đó người con gái cả và người con gái thứ hai đã tử vong. Trươc đó ngày 04/11/2022, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Hưng Yên đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội Giết người quy định tại Điều 123, Bộ luật Hình sự năm 2015. Do mâu thuẫn trong việc tranh chấp tài sản (chia quyền thừa kế đất), khoảng 09 giờ 30 phút ngày 30/10, ba con gái của bà Vũ Thị Đ đã mang theo 01 can xăng loại 10 lít đến nhà mẹ đẻ, đổ xăng xuống nền nhà gian phòng khách nhà bà Đ rồi châm lửa đốt cháy.

Dưới góc độ pháp lý, Luật sư Nguyễn Văn Đồng và Luật sư Hà Thị Khuyên  cho biết, đây là vụ án gây rúng động dư luận thời gian qua, hậu quả vụ án rất thương tâm, những người trong cuộc vừa đáng thương vừa đáng trách, vụ án này là bài học đắt giá cho những ai còn muốn dùng vũ lực để giải quyết tranh chấp, mâu thuẫn.

Do sự việc có dấu hiệu tội phạm nên trước đó cơ quan cảnh sát điều tra công an tỉnh Hưng Yên đã khởi tố vụ án Giết người và thực hiện các hoạt động tố tụng là hoàn toàn đúng trình tự, thủ tục tố tụng; đúng quy định pháp luật. Do vụ án đang trong giai đoạn điều tra và những người liên quan được xác định có người thực hiện hành vi (03 người con gái) và có cả nạn nhân (người mẹ), nhưng những người này đều trong tình trạng nguy hiểm tới tính mạng nên áp dụng biện pháp cứu chữa kịp thời sau khi hồi phục sẽ tiếp tục áp dụng các thủ tục tố tụng.

Theo quy định tại khoản 7, Điều 157 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015, về căn cứ không khởi tố vụ án hình sự là người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết, tuy nhiên trong thực tế trong vụ án này cơ quan cảnh sát điều tra đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự nên sẽ áp dụng quy định tại Điều 230 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015.

Theo quy định tại Điều 230 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015, nếu bị can chết trong giai đoạn điều tra thì cơ quan điều tra phải ra quyết định đình chỉ điều tra (chấm dứt hoạt động điều tra) đối với bị can đó. Nếu vụ án chỉ có một bị can mà người này đã chết thì cơ quan điều tra ra quyết định đình chỉ vụ án. Còn nếu vụ án có nhiều bị can, thì cơ quan điều tra chỉ đình chỉ điều tra bị can đã chết, còn đối với bị can còn sống (người con gái thứ 03) vẫn sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định, ý thức phạm tội và hậu quả của hành vi tới đâu sẽ chịu trách nhiệm tới đó theo nguyên tắc cá biệt hóa hành vi của từng chủ thể.

Luật sư Hà Thị Khuyên phân tích thêm, trong vụ án có nhiều bị can, mà có bị can đã tử vong, thì ít nhiều sẽ gây khó khăn cho hoạt động điều tra, hoạt động truy tố, xét xử sau này. Bởi nếu bị can còn sống thì lời khai của những người này có thể là căn cứ để buộc tội hoặc gỡ tội cho các bị can khác và làm sáng tỏ nhiều vấn đề. Đồng thời bị can có thể cung cấp thông tin để cơ quan tiến hành tố tụng giải quyết vụ án được nhanh chóng, khách quan và đúng pháp luật.

Đối với bị can "chủ mưu" sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự lớn nhất trong vụ án, nếu bị can chủ mưu tử vong trong giai đoạn điều tra thì càng gây khó khăn cho cơ quan điều tra trong việc chứng minh tội phạm. Tuy nhiên, việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các bị can còn lại vẫn phải đảm bảo nguyên tắc tố tụng hình sự, phải thực hiện đầy đủ trình tự, thủ tục; thu thập đầy đủ các chứng cứ một cách toàn diện.

Trong vụ án này, qua dữ liệu camera và lời khai người làm chứng cho thấy người con gái thứ hai là người đổ xăng và châm lửa đốt, tuy nhiên cũng chưa thể khẳng định người này là chủ mưu “đầu vụ” mà có thể là người thực hiện với vai trò đồng phạm “người thực hành”. Bởi theo quy định tại Điều 17 Bộ luật Hình sự năm 2015 thì đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm, người đồng phạm gồm có người tổ chức (tức chủ mưu), người thực hành, người xúi giục và người giúp sức. Người đồng phạm sẽ không phải chiu trách nhiệm hình sự về hành vi vượt quá của “người thực hành”. Trong vụ án này người con gái thứ 03 bị bỏng nhẹ nhất (hiện tại đang còn sống) nên việc chờ người này hồi phục để thu thập lời khai và áp dụng các thủ tục tố tụng tiếp theo, nhằm xác định sự thật khách quan, xác định vai trò của người này trong vụ án là gì, để có căn cứ xử lý theo quy định.

Từ những quy định nếu trên với vụ án có nhiều bị can mà bị can trong vụ án chết nhưng không gây ảnh hưởng gì đến những bị can khác thì cơ quan điều tra chỉ đình chỉ điều tra đối với nội dung liên quan đến bị can đã chết, đối với bị can còn sống vẫn tiếp tục điều tra.