Luật sư Nguyễn Văn Đồng

Thông tin từ báo chí, khoảng 23h22 ngày 12/9/2023, lực lượng chức năng nhận tin báo cháy tại nhà dân ở ngõ 29/70, phố Khương Hạ. Nơi xảy ra cháy là căn nhà 9 tầng, một tum, có nhiều người mắc kẹt bên trong. Công an thành phố đã điều động Phòng Cảnh sát PCCC&CNCH, Công an các quận Thanh Xuân, Hoàng Mai, Đống Đa, Hà Đông và Đội chữa cháy học tập thuộc Trường Đại học PCCC cùng 15 xe chữa cháy và hơn 100 cán bộ cảnh sát khẩn trương tới hiện trường phối hợp chính quyền, nhân dân địa phương tổ chức chữa cháy. Đến 0h15 cùng ngày, đám cháy cơ bản được dập tắt, các lực lượng đã giải cứu hơn 100 người bị mắc kẹt. Công an Hà Nội cho biết, hậu quả vụ cháy đặc biệt nghiêm trọng, hơn 30 người tử vong. rung tướng Nguyễn Hải Trung, Giám đốc Công an TP Hà Nội, đã chỉ đạo Cơ quan Cảnh sát điều tra phối hợp Công an quận Thanh Xuân và các đơn vị liên quan khẩn trương điều tra, làm rõ nguyên nhân vụ cháy và xử lý nghiêm theo quy định pháp luật. (Link thông tin https://dantri.com.vn/xa-hoi/vu-chay-chung-cu-mini-hon-30-nguoi-tu-vong-20230913133834831.htm)

Phóng viên hỏi luật sư: Quy định về phòng cháy chữa cháy đối với chung cư mini được quy định ra sao. Trong vụ việc này, nếu vi phạm sẽ xử lý thế nào?

Dưới góc độ pháp lý, Luật sư Nguyễn Văn Đồng - Văn phòng Luật sư Nhân Chính (Đoàn Luật sư Hà Nội) phân tích, căn cứ phụ lục IV và phụ lục V ban hành kèm Nghị định 136/2020/NĐ-CP quy định nhà chung cư cao dưới 05 tầng và có khối tích dưới 5.000 m3; nhà tập thể, nhà ở ký túc xá cao dưới 05 tầng và có tổng khối tích dưới 2.500 m3; nhà hỗn hợp cao dưới 05 tầng và có tổng khối tích dưới 1.500 m3 phải đảm bảo các điều kiện an toàn về phòng cháy, chữa cháy. Nhà chung cư, nhà tập thể, nhà ở ký túc xá cao 7 tầng trở lên hoặc có tổng khối tích từ 5.000 m3 trở lên; nhà hỗn hợp cao từ 7 tầng trở lên hoặc có tổng khối tích từ 5.000 m3 trở lên phải có Giấy chứng nhận thẩm duyệt thiết kế và văn bản thẩm duyệt thiết kế (nếu có) và văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu về phòng cháy và chữa cháy. Như vậy, theo quy định này, chung cư mini dù cao trên 7 tầng hay dưới 5 tầng thì đều phải đảm bảo các điều kiện an toàn về phòng cháy, chữa cháy.

Căn cứ Điều 5 Nghị định 136/2020/NĐ-CP về điều kiện an toàn về phòng cháy chữa cháy, yêu cầu về phòng cháy chữa cháy với chung cư mini được quy định với nhà chung cư cao dưới 5 tầng và có khối tích dưới 5.000 m3; Có nội quy, biển báo, biển cấm, sơ đồ/biển chỉ dẫn về phòng cháy chữa cháy, thoát nạn đúng chuẩn.Có phương án chữa cháy đã được phê duyệt. Hệ thống điện, chống sét, tĩnh điện, thiết bị sử dụng điện, sinh lửa, sinh nhiệt, việc dùng nguồn lửa, nguồn nhiệt đảm bảo an toàn phòng cháy, chữa cháy đúng theo tiêu chuẩn. Có hệ thống cấp nước, giao thông, thông tin liên lạc phục vụ công tác chữa cháy; hệ thống báo cháy, ngăn cháy, ngăn khói và thoát nạn, phương tiện cứu người đảm bảo đúng tiêu chuẩn. Có phân công và quy định nhiệm vụ phòng cháy, chữa cháy. Những người được phân công nhiệm vụ phòng cháy, chữa cháy phải được huấn luyện, bồi dưỡng nghiệp vụ.

Với nhà chung cư cao 7 tầng trở lên ngoài những yêu cầu về phòng cháy chữa cháy cho chung cư mini dưới 7 tầng ở trên thì với chung cư trên 7 tầng còn phải có Giấy chứng nhận thẩm duyệt thiết kế và văn bản thẩm duyệt thiết kế (nếu có) và văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu về phòng cháy và chữa cháy.

Từ hậu quả vụ cháy và qua diễn biến ban đầu cho thấy hầu như khu vực xảy ra cháy các quy định về phòng cháy chữa cháy tại chỗ còn chưa được đảm bảo, vì vậy chắc chắn cơ quan chức năng sẽ vào cuộc điều tra nguyên nhân vụ cháy là gì, chung cư mini trước khi xảy ra vụ cháy có đảm bảo các quy định về phòng cháy chữa cháy theo quy định pháp luật. Chung cư có đầy đủ trang thiết bị, cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động chữa cháy khi có sự cố.

Trường hợp công trình chung cư mini này đã hoàn thiện và đã được bàn giao, nhưng không có hệ thống phòng cháy chữa cháy hoặc hệ thống phòng cháy chữa cháy không đảm bảo, thì trách nhiệm sẽ thuộc về chủ sở hữu công trình chung cư mini này. Qua sự việc cho thấy đây là vụ cháy rất thương tâm xảy ra vào lúc nửa đêm, khi nhiều người đã về nhà và nhiều người đang ngủ dẫn tới phản ứng chậm, đưa đến hậu quả thương tâm, thiệt hại lớn về người và tài sản. Vì vậy, cơ quan chức năng sẽ xác định nguyên nhân cháy để xem xét trách nhiệm pháp lý, trường hợp có dấu hiệu vi phạm phòng cháy chữa cháy dẫn tới hậu quả chết người, thiệt hại tài sản lớn thì rất có thể chủ sở hữu công trình và những người liên quan trên sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy. Tội vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy là tội xâm phạm đến các quy định của Nhà nước về phòng cháy, chữa cháy. Ngoài ra, cháy nổ còn có thể gây ra thiệt hại về người và tài sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Khách thể của tội phạm là trật tự an toàn công cộng, trật tự quản lý nhà nước về phòng cháy chữa cháy và tính mạng, sức khỏe, tài sản có cá nhân và cộng đồng.

Tội phạm được thể hiện ở hành vi không thực hiện hoặc thực hiện không đúng các yêu cầu về phòng cháy, chữa cháy. Các quy định về phòng cháy, chữa cháy trong từng lĩnh vực, khu vực, đối tượng khác nhau được pháp luật về phòng cháy, chữa cháy quy định cụ thể để đảm bảo yêu cầu đặc thù về phòng cháy, chữa cháy của lĩnh vực, khu vực, đối tượng đó. Vì vậy, để xác định hành vi của một người có vi pháp quy định về phòng cháy, chữa cháy hay không, cần phải đối chiếu giữa hành vi của họ với các quy định cụ thể của pháp luật phòng cháy, chữa cháy của lĩnh vực, khu vực, đối tượng đó. Không thực hiện hoặc thực hiện không đúng, không đầy đủ những quy định của Nhà nước về phòng cháy, chữa cháy. Khi xử lý hành vi vi phạm cần nghiên cứu kỹ các văn bản pháp quy của Nhà nước về công tác phòng cháy, chữa cháy ở từng lĩnh vực.

Không thực hiện là không làm những quy định của Nhà nước về phòng cháy, chữa cháy mà lẽ ra phải làm. Thực hiện không đúng là tuy có thực hiện nhưng thực hiện không đầy đủ hoặc thực hiện sai các quy định về phòng cháy, chữa cháy.

Trường hợp hậu quả vụ cháy làm chết 03 người trở lên; Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên; Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên. Thì cá nhân vi phạm sẽ phải đối mặt với khung hình phạt từ 07 năm đến 12 năm quy định tại khoản 3, Điều 313 Bộ luật Hình sự năm 2015. Ngoài ra, người phạm tội còn phải bồi thường thiệt hại cho các nạn nhân bị thương và gia đình các nận nhân bị thiệt mạng, những người bị thiệt hại tài sản.

Qua vụ việc này cơ quan chức năng cần chỉ đạo gấp rút tổng kiểm tra, rà soát các công trình chung cư mini, các công trình nhà dân chuyển đổi cải tạo sang chung cư mini, các nhà ở riêng lẻ cải tạo thành nhà trọ, các dãy nhà trọ cho thuê... nếu đáp ứng về điều kiện phòng cháy chữa cháy thì cho hoạt động, nếu không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy thì phải kiên quyết đóng cửa và xử phạt. Nhằm tránh hậu quả tương tự xảy ra.

Điều 313. Tội vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy

1. Người nào vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy gây thiệt hại cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 02 năm đến 05 năm:

a) Làm chết người;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;

d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 08 năm:

a) Làm chết 02 người;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;

c) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 12 năm:

a) Làm chết 03 người trở lên;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;

c) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.

4. Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy trong trường hợp có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả quy định tại một trong các điểm a, b và c khoản 3 Điều này nếu không được ngăn chặn kịp thời, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm.

5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Liên hệ tư vấn luật sư: 0936683699 - 0983951338