Luật sư Nguyễn Văn Đồng

Luật sư Hà Thị Khuyên

Trong bối cảnh cách mạng công nghệ 4.0, cả thế giới vận hành theo công nghệ số hóa, thì tên miền và website đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển của tổ chức, doanh nghiệp; là một địa chỉ định danh trên Internet, tên miền đã trở thành một tài sản giá trị giúp doanh nghiệp định vị thương hiệu của mình.

Tên miền được các tổ chức và cá nhân đăng ký sử dụng nhằm mục đích thông qua đó góp phần quảng bá về tổ chức, sản phẩm, dịch vụ, tiến hành các hoạt động thương mại và phi thương mại trong môi trường Internet toàn cầu. Các tên miền hoạt động trên mạng phải đáp ứng được một số yêu cầu trong đó quan trọng nhất là tính duy nhất của tên miền.

Các tranh chấp liên quan chủ yếu đến việc đăng ký tên miền xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân khác. Dạng tranh chấp này xảy ra trong trường hợp một chủ thể tiến hành đăng ký tên miền và phát hiện thấy tên miền này đã được sử dụng bởi một chủ thể khác.

Tên miền mã quốc gia có ý nghĩa lớn định danh nơi doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ, là “thương hiệu số” trên Internet, là một loại tài sản vô hình của các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp. Các doanh nghiệp thường gặp rắc rối không mong muốn khi tên nhãn hiệu của mình đã bị một chủ thể khác đăng ký sử dụng trước đó, gây nhầm lẫn với nhãn hiệu của doanh nghiệp. Nguyên nhân căn bản của vấn đề này là do các doanh nghiệp/ chủ thể vẫn chưa nắm rõ được các quy định liên quan đến việc đăng ký và sử dụng tên miền quốc gia “.VN”, dẫn đến quan niệm sai lầm rằng nếu tên thương mại, thương hiệu, sản phẩm được bảo hộ về sở hữu trí tuệ thì đương nhiên được “bảo hộ” đối với tên miền trên Internet.

Hiện nay, đa phần các tranh chấp tên miền là tranh chấp giữa một bên là chủ sở hữu nhãn hiệu với bên kia là chủ thể đã đăng ký tên miền, theo đó chủ sở hữu nhãn hiệu thường khởi kiện vụ án hoặc yêu cầu cơ quan chức năng xử lý bằng biện pháp hành chính chống lại chủ thể đã đăng ký tên miền đã thực hiện hành vi vi phạm pháp luật sở hữu trí tuệ. Căn cứ pháp lý mà chủ nhãn hiệu hay viện dẫn là cáo buộc hành vi đăng ký, chiếm giữ quyền sử dụng hoặc sử dụng tên miền bởi chủ thể đăng ký tên miền là hành vi cạnh tranh không lành mạnh theo Điều 130 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005. Ngoài việc có thể kèm yêu cầu bồi thường nếu khởi kiện tại tòa án, chủ sở hữu nhãn hiệu thường yêu cầu cơ quan chức năng buộc chủ thể đăng ký tên miền trả lại tên miền hoặc buộc thu hồi tên miền tranh chấp đó cho cơ quan đăng ký tên miền để sau đó chủ nhãn hiệu được cấp quyền ưu tiên đăng ký tên miền đó trong thời hạn nhất định.

Nguyên nhân chính dẫn tới tranh chấp giữa tên miền và quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt là nhãn hiệu: hiện vẫn chưa có một điều luật nào ở Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 hoặc ở Luật Công nghệ thông tin 2006 có đủ khả năng giải quyết triệt để mối quan hệ xung đột giữa tên miền (thuộc đối tượng điều chỉnh của pháp luật công nghệ thông tin) với nhãn hiệu (thương hiệu) thuộc đối tượng bảo hộ của pháp luật về sở hữu trí tuệ; tình trạng lạm dụng lấy thương hiệu, nhãn hiệu của người khác để đăng ký tên miền có khuynh hướng gia tăng nhanh vì việc đăng ký tên miền về cơ bản không cần thẩm định mà chỉ cần theo quy tắc “duy nhất” và “ai đến trước cấp trước”; chi phí đăng ký tên miền rất rẻ, không tốn thời gian, và pháp luật hiện hành cho phép chuyển nhượng tên miền trong khi khả năng bán lại tên miền với giá cao dễ khả thi.

Pháp luật Việt Nam đã quy định, nguyên tắc đăng ký sử dụng tên miền quốc gia “.VN” là bình đẳng, không phân biệt đối xử, đăng ký trước, được quyền sử dụng trước. Do đó, việc đăng ký sử dụng tên miền “.VN” là độc lập và không chịu sự điều chỉnh của các quy định về sở hữu trí tuệ. Khi xảy ra xung đột phát sinh giữa tên miền Internet và quyền sở hữu trí tuệ, doanh nghiệp cần phân biệt và lựa chọn cách thức giải quyết triệt để và phù hợp.

Áp dụng theo thông lệ quốc tế cũng như quy định tại Việt Nam, hình thức giải quyết khi có phát sinh xung đột, tranh chấp về quyền sử dụng tên miền có thể được thực hiện thông qua thương lượng, hoà giải; thông qua trọng trài và khởi kiện tại toà án. Trường hợp kết quả giải quyết tranh chấp tên miền cho phép nguyên đơn đăng ký sử dụng thì nguyên đơn sẽ được ưu tiên đăng ký sử dụng tên miền. Trong trường hợp nội dung trang thông tin điện tử đi kèm theo tên miền có xâm phạm đến quyền sở hữu trí tuệ, thì cơ quan chức năng có thể tiến hành xử phạt vi phạm hành chính về sở hữu công nghiệp để chấm dứt các hành vi vi phạm của chủ thể tên miền. Tuy nhiên đây là xử lý vi phạm hành chính để chấm dứt hành vi vi phạm, không đảm bảo quyền ưu tiên cấp lại tên miền cho chủ thể quyền sở hữu công nghiệp.

Tuy chủ thể đăng ký và sử dụng tên miền quốc gia “.VN” được pháp luật Việt Nam đảm bảo quyền, việc tranh chấp xảy ra là điều không mong muốn, có thể gây nhầm lẫn và tổn thất nghiêm trọng đến hình ảnh, lợi ích của doanh nghiệp. Vì vậy, bên cạnh việc nắm rõ các quy định pháp luật về giải quyết tranh chấp xung đột về quyền sử dụng tên miền, các doanh nghiệp cần nhận thức đúng đắn và đẩy đủ về việc chủ động bảo vệ tên miền thương hiệu trên môi trường mạng. Giải pháp tối ưu cho vấn đề này là doanh nghiệp nên chủ động đăng ký, sử dụng tên miền liên quan đến hoạt động kinh doanh, tên thương mại, nhãn hiệu, sản phẩm, dịch vụ, chỉ dẫn địa lý… của mình với cơ quan quản lý tên miền. Đồng thời cũng cần rát soát và đăng ký bao vây tên miền quanh tên nhãn hiệu của doanh nghiệp.

Liên hệ tư vấn luật sư: 0936683699 - 0983951338