Luật sư Nguyễn Văn Đồng

Thông tin ban đầu, ngày 30/08/2023, đại tá Huỳnh Bảo Nguyên, Phó giám đốc Công an tỉnh Bình Định, cho biết lực lượng công an đang củng cố hồ sơ để giữ khẩn cấp và đưa Nguyễn Văn S (25 tuổi, ở Đắk Lắk) đi giám định tâm thần phục vụ công tác điều tra, xử lý vụ cướp tiệm vàng xảy ra tại TT.Diêu Trì (H.Tuy Phước, Bình Định). Theo kết quả điều tra ban đầu của Công an H.Tuy Phước, Nguyễn Văn S từ Đắk Lắk đến Bình Định ngày 26/08/2023 và tìm đến một ngôi chùa trên địa bàn H.Tuy Phước để làm lễ báo hiếu. Trong quá trình sinh hoạt tại chùa, Sỹ có nhờ người cạo trọc đầu cho mình.

Tuy nhiên, vì S có những biểu hiện không được bình thường nên chiều 29.8, sư thầy của chùa cho người đưa Sỹ ra QL19 để đón xe về lại Đắk Lắk. Sau đó S lại đi bộ dọc QL1 rồi vào tiệm vàng Mỹ Linh 2 ở TT.Diêu Trì, dùng tay đập tủ trưng vàng lấy đi một số nữ trang có màu vàng rồi bỏ đi. Người dân và Công an TT.Diêu Trì đã bắt được S. Theo gia đình, Nguyễn Văn S có bệnh tâm thần, khi lên cơn thường hay đánh đập, la hét. Gia đình nhiều lần đưa S đi chữa bệnh tâm thần nhưng không khỏi bệnh. (Link thông tin https://thanhnien.vn/vu-cuop-tiem-vang-o-dieu-tri-binh-dinh-nghi-pham-co-bieu-hien-tam-than-185230830105001104.htm)

Phóng viên hỏi luật sư: Quan điểm pháp lý của luật sư về vụ cướp tiệm vàng nêu trên?

Dưới góc độ pháp lý, Luật sư Nguyễn Văn Đồng - Văn phòng Luật sư Nhân Chính cho biết, gần đây liên tiếp xảy ra các vụ cướp tiệm vàng khắp cả nước, gây hoang mang và bất bình trong dư luận. Tuy nhiên trong vụ án này, bước đầu cơ quan chức năng cho biết đối tượng thực hiện hành vi cướp tiệm vàng có biểu hiện tâm thần qua các dấu hiệu bên ngoài, vì thế cơ quan điều tra đã tiến hành tạm giữ để thực hiện các quy trình nghiệp vụ.

Tuy nhiên để chắc chắn và có kết luận cuối cùng thì phía cơ quan chức năng sẽ đưa đối tượng này đi trưng cầu giám định tâm thần để xem xét trách nhiệm hình sự của đối tượng. Ngoài trưng cầu giám định tâm thần cơ quan chức năng cũng sẽ khám nghiệm hiện trường, thu giữ vật chứng, tang vật, thu thập lời khai của những người liên quan, thu thập dữ liệu camera, thu thập thông tin về tiền sử bệnh lý từ gia đình đối tượng, xác định rõ nhân thân đối tượng thực hiện hành vi cướp tiệm vàng.

Theo quy định pháp luật tại Điều 21 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, mắc bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự.

Để xác định chính xác người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội có mắc bệnh tâm thần hay không, thì cơ quan chức năng sẽ đưa đối tượng đi trưng cầu giám định, bởi đây là một trong những trường hợp bắt buộc phải trưng cầu giám định theo quy định tại tại khoản 1 Điều 206 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015.

Nếu kết quả giám định cho thấy người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi mắc bệnh tâm thần thì Viện Kiểm sát hoặc Tòa án căn cứ vào kết quả này đưa họ vào một cơ sở điều trị chuyên khoa để bắt buộc chữa bệnh mà không phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi mình đã thực hiện. Không phải trong mọi trường hợp người bị bệnh tâm thần đều không phải chịu trách nhiệm hình sự. Theo tinh thần của Điều 21 Bộ luật Hình sự 2015, người bị bệnh tâm thần chỉ được miễn trách nhiệm hình sự khi thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh. Đồng thời, tình trạng bệnh ở mức làm mất khả năng nhận thức hoặc điều khiển hành vi.

Còn nếu người đó thực hiện hành vi phạm tội trong trạng thái hoàn toàn bình thường mà trước khi bị kết án mới lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức hoặc điều khiển hành vi thì có thể vẫn sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự theo khoản 2 Điều 49 Bộ luật Hình sự năm 2015. Trong trường hợp này, Tòa án sẽ căn cứ vào kết luận giám định pháp y, giám định pháp y tâm thần để ra quyết định đưa họ vào một cơ sở điều trị chuyên khoa để bắt buộc chữa bệnh. Sau khi người đó khỏi bệnh thì có thể phải chịu trách nhiệm hình sự.

Hiện nay trên thực tế ranh giới để xác định mắc bệnh tâm thần khi thực hiện hành vi phạm tội hay sau khi thực hiện hành vi phạm tội đôi khi rất mong manh, yêu cầu cơ quan điều tra phải thực hiện các nghiệp vụ điều tra một cách kỹ lưỡng, thận trọng.

Điều 206. Các trường hợp bắt buộc phải trưng cầu giám định

Bắt buộc phải trưng cầu giám định khi cần xác định:

1. Tình trạng tâm thần của người bị buộc tội khi có sự nghi ngờ về năng lực trách nhiệm hình sự của họ; tình trạng tâm thần của người làm chứng hoặc bị hại khi có sự nghi ngờ về khả năng nhận thức, khả năng khai báo đúng đắn về những tình tiết của vụ án;

2. Tuổi của bị can, bị cáo, bị hại nếu việc đó có ý nghĩa đối với việc giải quyết vụ án và không có tài liệu để xác định chính xác tuổi của họ hoặc có nghi ngờ về tính xác thực của những tài liệu đó;

3. Nguyên nhân chết người;

4. Tính chất thương tích, mức độ tổn hại sức khoẻ hoặc khả năng lao động;

5. Chất ma tuý, vũ khí quân dụng, vật liệu nổ, chất cháy, chất độc, chất phóng xạ, tiền giả, vàng, bạc, kim khí quý, đá quý, đồ cổ;

6. Mức độ ô nhiễm môi trường.

Liên hệ tư vấn luật sư: 0936683699 - 0983951338