Giải đáp số 3854/VKSTC-V9 vướng mắc về kiểm sát việc giải quyết vụ, việc dân sự, hôn nhân và gia đình
30/10/2024
Người mắc bệnh tâm thần đang ở trung tâm bảo trợ xã hội, chưa được Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, có được coi là mất năng lực hành vi dân sự không?
Câu hỏi: Khi một người bị cho là mắc bệnh tâm thần đang được trung tâm bảo trợ chăm sóc, nuôi dưỡng hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình nhưng chưa được Tòa án ra quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự thì có được coi là mất năng lực hành vi dân sự không? Vậy trường hợp không được coi là bị mất năng lực hành vi dân sự thì người đó có quyền giao dịch không; Một người bị coi là mất năng lực hành vi dân sự, tại thời điểm đó người vợ hoặc chồng yêu cầu đăng ký lại kết hôn thì có được không.
Giải đáp:
Điều 8 Luật hôn nhân và gia đình 2014 các điều kiện kết hôn được quy định như sau:
“1. Nam, nữ kết hôn với nhau phải tuân theo các điều kiện sau đây:
a) Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên;
b) Việc kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết định;
c) Không bị mất năng lực hành vi dân sự;
d) Việc kết hôn không thuộc một trong các trường hợp cấm kết hôn theo quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 2 Điều 5 của Luật này.
Đồng thời, Điều 22 Bộ luật dân sự 2015 quy định về người bị mất năng lực hành vi dân sự như sau:
1. Khi một người do bị bệnh tâm thầnhoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan, Tòa án ra quyết định tuyên bố người này là người mất năng lực hành vi dân sự trên cơ sở kết luận giám định pháp y tâm thần.
Khi không còn căn cứ tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự thì theo yêu cầu của chính người đó hoặc của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan, Tòa án ra quyết định hủy bỏ quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự.
2. Giao dịch dân sự của người mất năng lực hành vi dân sự phải do người đại diện theo pháp luật xác lập, thực hiện.”.
Như vậy, theo các quy định trên thì những trường hợp mất năng lực hành vi dân sự được coi là một trong những trường hợp không đủ điều kiện để kết hôn theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình năm 2014. Quy định này là hoàn toàn đúng đắn và cần thiết, bởi vì, người không nhận thức được hành vi của mình thì không có khả năng thực hiện một cách đúng đắn ý chí của mình trong vấn đề kết hôn, không thể nhận thức và thực hiện trách nhiệm làm vợ, làm chồng, làm cha, làm mẹ trong đời sống gia đình. Nếu họ kết hôn sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống, quyền lợi, sức khỏe của vợ, chồng, con cái họ.
Như vậy, khi một người bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự thì lúc đó mới bị coi là người đó mất năng lực hành vi dân sự.
Trường hợp không có Quyết định của Tòa án tuyên bố người đó mất năng lực hành vi dân sự thì người đó vẫn được xác định là không bị mất năng lực hành vi dân sự, do đó, họ vẫn có quyền giao dịch, có quyền đăng ký kết hôn bình thường nếu đã đáp ứng đủ các điều kiện khác theo quy định tại Điều 8 Luật hôn nhân và gia đình.
Trên thực tế những trường hợp “bị cho là mắc bệnh tâm thần đang được trung tâm bảo trợ chăm sóc, nuôi dưỡng hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mìn” đây là những trường hợp đặc biệt nhằm đảm bảo quyền lợi cho những người này và thân nhân của họ đối với những trường hợp này, UBND cấp xã cần thu thập hồ sơ đầy đủ báo cáo Phòng Tư pháp xem xét, trường hợp có khó khăn vướng mắt thì báo cáo Sở Tư pháp để tiếp tục xem xét cho người dân.
Văn phòng Luật sư Nhân Chính
Liên hệ luật sư: 0936683699 - 0983951338
Email: Luatsunhanchinh@gmail.com
