Luật sư Hà Thị Khuyên

Luật sư Nguyễn Văn Đồng

Tại khoản 12 Điều 2 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ năm 2024 quy định tai nạn giao thông đường bộ là va chạm liên quan đến người, phương tiện khi tham gia giao thông đường bộ, xảy ra ngoài ý muốn của người tham gia giao thông đường bộ, gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của cá nhân hoặc tài sản của cơ quan, tổ chức.

1. Tạm giữ, xử lý phương tiện, đồ vật, tài liệu, giấy phép, chứng chỉ hành nghề của người điều khiển phương tiện liên quan đến vụ tai nạn giao thông đường bộ để điều tra, xác minh, giải quyết:

Tại Điều 10 Thông tư 72/2024/TT-BCA quy định việc tạm giữ phương tiện, đồ vật, tài liệu, giấy phép, chứng chỉ hành nghề của người điều khiển phương tiện liên quan đến vụ tai nạn giao thông đường bộ được thực hiện theo quy định tại Điều 125 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2020) và các quy định khác có liên quan. Đối với trường hợp các giấy tờ có liên quan đến người và phương tiện giao thông đã được tích hợp trong căn cước điện tử, tài khoản định danh điện tử trên ứng dụng định danh quốc gia khi tạm giữ giấy tờ, Cảnh sát giao thông thực hiện việc tạm giữ giấy tờ trên môi trường điện tử.

Trước khi kéo dài thời hạn tạm giữ phương tiện, đồ vật, tài liệu, giấy phép, chứng chỉ hành nghề của người điều khiển phương tiện, cán bộ được phân công điều tra, xác minh, giải quyết vụ tai nạn giao thông đường bộ phải báo cáo đề xuất kéo dài thời hạn tạm giữ theo Mẫu số 10/TNĐB ban hành kèm theo Thông tư 72/2024/TT-BCA.

Việc xử lý phương tiện, đồ vật, tài liệu, giấy phép, chứng chỉ hành nghề của người điều khiển phương tiện liên quan đến vụ tai nạn giao thông đường bộ được thực hiện theo quy định tại Điều 126 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2020) và các quy định khác có liên quan.

Sau khi kết thúc khám nghiệm phương tiện giao thông, xác định người điều khiển phương tiện không có lỗi và không vi phạm các quy định khác của pháp luật thì phương tiện giao thông phải được trả ngay cho chủ sở hữu hoặc người điều khiển phương tiện. Nghiêm cấm việc giữ phương tiện giao thông của các bên liên quan đến vụ tai nạn giao thông để làm căn cứ giải quyết bồi thường thiệt hại.

2. Ghi lời khai của người điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ, người bị nạn, người chứng kiến và những người có liên quan khác trong vụ tai nạn giao thông đường bộ:

Tại Điều 11 Thông tư 72/2024/TT-BCA quy định việc ghi lời khai phải được lập Biên bản ghi lời khai theo Mẫu số 17/TNĐB ban hành kèm theo Thông tư này; biên bản phải ghi rõ thời gian (giờ, ngày, tháng, năm), địa điểm ghi biên bản; họ, tên, chức vụ người ghi biên bản; họ, tên, địa chỉ, nghề nghiệp, nhân thân, tình trạng sức khỏe của người được ghi lời khai; thời gian, địa điểm xảy ra vụ tai nạn giao thông đường bộ, mật độ giao thông; yêu cầu người được ghi lời khai cung cấp bản tự khai (nếu có thể). Đối với người dưới 18 tuổi, khi ghi lời khai phải mời người giám hộ (cha, mẹ, người đại diện hợp pháp hoặc thầy giáo, cô giáo) của người đó tham dự và ký tên vào biên bản.

Ghi lời khai của những người điều khiển phương tiện liên quan đến vụ tai nạn giao thông đường bộ: thông tin về giấy phép lái xe; vị trí của phương tiện giao thông trên mặt đường, hướng chuyển động, tốc độ, các thao tác kỹ thuật; nhận biết của người điều khiển phương tiện giao thông trước khi vụ tai nạn giao thông đường bộ xảy ra và việc xử lý của họ như thế nào trước, trong và sau khi vụ tai nạn giao thông đường bộ xảy ra; những tình tiết có liên quan đến vụ tai nạn giao thông đường bộ; diễn biến, nguyên nhân, hậu quả của vụ tai nạn giao thông đường bộ. Nếu người điều khiển phương tiện có nồng độ cồn, chất ma túy hoặc các chất kích thích khác mà pháp luật cấm sử dụng thì phải hỏi ngay thời điểm sử dụng, trước hay sau khi xảy ra vụ tai nạn giao thông đường bộ.

Ghi lời khai của những người bị nạn và người có liên quan khác trong vụ tai nạn giao thông đường bộ: nội dung lời khai phải làm rõ về diễn biến, nguyên nhân vụ tai nạn giao thông đường bộ, thiệt hại về người và tài sản do vụ tai nạn giao thông đường bộ gây ra; trường hợp có người bị thương nặng hoặc có thể bị tử vong phải ghi lời khai ngay hoặc sử dụng camera nghiệp vụ được trang cấp để ghi nhận lời khai; cần đặt câu hỏi ngắn gọn, rõ ràng. Nếu người bị nạn do bị thương nặng không thể nói được phải lập biên bản, có người chứng kiến.

Ghi lời khai của những người chứng kiến:

- Nội dung lời khai phải làm rõ những vấn đề sau đây: mối quan hệ của người chứng kiến với các bên liên quan đến vụ tai nạn giao thông đường bộ; vị trí, khoảng cách giữa người chứng kiến với nơi xảy ra vụ tai nạn giao thông đường bộ, thời tiết, ánh sáng khi xảy ra tai nạn, do đâu mà họ biết về vụ tai nạn giao thông đường bộ; hướng chuyển động của các bên liên quan đến vụ tai nạn giao thông đường bộ (người và phương tiện); phần đường và tốc độ, thao tác xử lý của người điều khiển phương tiện, người tham gia giao thông khác trước, trong và sau khi xảy ra tai nạn giao thông đường bộ; vị trí của tang vật, phương tiện, người sau khi xảy ra tai nạn giao thông đường bộ, vị trí đó có bị thay đổi không, nếu có thay đổi, xê dịch do ai làm, vì sao? thay đổi như thế nào; trạng thái tâm lý của người gây tai nạn biểu hiện ra bên ngoài (ảnh hưởng của rượu, bia hoặc chất kích thích mạnh khác, tình trạng sức khoẻ); các yếu tố khác có liên quan đến vụ tai nạn giao thông đường bộ mà họ biết, còn ai biết về vụ tai nạn giao thông đường bộ xảy ra;

- Khi thấy cần thiết, tổ chức cho người chứng kiến thực nghiệm để xác định tính khách quan, xác thực về lời khai;

- Trường hợp chưa thể ghi lời khai của người chứng kiến ngay tại hiện trường thì cán bộ Cảnh sát giao thông ghi lời khai phải ghi lại thông tin về nơi thường trú, công tác, học tập, số điện thoại liên lạc (nếu có) của người chứng kiến. Việc ghi lời khai có thể được thực hiện tại nơi ở, nơi làm việc của người chứng kiến hoặc mời người đó đến trụ sở Công an để lấy lời khai;

- Trường hợp vụ tai nạn giao thông đường bộ có nhiều người chứng kiến, phải chọn lọc lời khai của người có đủ căn cứ để xác minh; trường hợp qua xác minh ban đầu xác định không có người chứng kiến, cán bộ Cảnh sát giao thông phải báo cáo lãnh đạo có thẩm quyền.

3. Ghi nhận dấu vết trên thân thể của người bị nạn trong vụ tai nạn giao thông đường bộ:

Tại Điều 12 Thông tư 72/2024/TT-BCA quy định việc ghi nhận dấu vết trên thân thể người bị nạn phải được nạn nhân đồng ý và ghi nhận tỉ mỉ; mô tả cụ thể, chi tiết trong Biên bản ghi nhận dấu vết trên thân thể người bị nạn theo Mẫu số 11/TNĐB ban hành kèm theo Thông tư 72/2024/TT-BCA. Đánh dấu vị trí thương tích vào Sơ đồ vị trí dấu vết thương tích trên thân thể người bị nạn theo Mẫu số 12/TNĐB ban hành kèm theo Thông tư 72/2024/TT-BCA, đặt thước tỉ lệ, chụp ảnh và lập bản ảnh dấu vết thương tích. Việc ghi nhận dấu vết trên thân thể phải do người cùng giới tiến hành và phải có người cùng giới chứng kiến. Trường hợp cần thiết thì có thể mời bác sĩ hoặc nhân viên cơ sở khám bệnh, chữa bệnh (nếu có) tham gia.

Nếu nạn nhân đi cấp cứu, phải thu thập giấy chứng nhận thương tích, hồ sơ bệnh án điều trị thương tích do vụ tai nạn gây ra hoặc kết quả trưng cầu giám định tỷ lệ tổn thương cơ thể.

Nếu nạn nhân không đi cấp cứu nhưng có đề nghị giám định tỷ lệ tổn thương cơ thể thì phải thực hiện quy định tại khoản 1 Điều 12 Thông tư 72/2024/TT-BCA và báo cáo lãnh đạo có thẩm quyền yêu cầu hoặc đề nghị cơ quan có chức năng giám định theo quy định của pháp luật.

4. Kiểm tra, xác minh điều kiện của phương tiện, người điều khiển phương tiện khi tham gia giao thông đường bộ; kiểm tra hành khách, hàng hóa vận chuyển và các giấy tờ có liên quan:

Tại Điều 13 Thông tư 72/2024/TT-BCA quy định việc kiểm tra, xác minh các loại giấy tờ quy định tại khoản 3 Điều 9 Thông tư này; xem xét có bị sửa chữa, tẩy xóa hoặc do cơ quan có thẩm quyền cấp hay không. Xác minh từ Cơ sở dữ liệu về trật tự, an toàn giao thông đường bộ để xác định quá trình lái xe của người điều khiển phương tiện có văn bản xác nhận của đơn vị quản trị hệ thống Cơ sở dữ liệu.

Việc kiểm tra, xác minh phương tiện, người điều khiển phương tiện; hành khách, hàng hóa vận chuyển, tải trọng theo quy định trên phương tiện và các giấy tờ có liên quan phải mời đại diện tổ chức, doanh nghiệp (có thẩm quyền, kiến thức chuyên môn về lĩnh vực giá, lĩnh vực định giá tài sản) để xác định giá trị thiệt hại về tài sản phải được lập Biên bản xác minh.

5. Giám định chuyên môn, định giá thiệt hại tài sản

Tại Điều 14 Thông tư 72/2024/TT-BCA quy định trường hợp cần giám định tỷ lệ tổn thương cơ thể người bị nạn, giám định dấu vết; giám định chuyên môn kỹ thuật phương tiện, cầu, đường, phà, tổ chức giao thông, chất lượng công trình giao thông liên quan trực tiếp đến vụ tai nạn giao thông đường bộ để làm căn cứ giải quyết vụ tai nạn giao thông đường bộ theo quy định tại khoản 1 Điều 59 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi bổ sung năm 2020), định giá thiệt hại về tài sản thì cán bộ Cảnh sát giao thông được giao nhiệm vụ điều tra, xác minh, giải quyết vụ tai nạn giao thông đường bộ phải báo cáo lãnh đạo có thẩm quyền ra Quyết định trưng cầu giám định, yêu cầu định giá thiệt hại tài sản để yêu cầu, đề nghị cơ quan có chức năng giám định, định giá tài sản theo quy định của pháp luật.

Đối với cán bộ Cảnh sát giao thông thuộc Cục Cảnh sát giao thông hoặc Phòng Cảnh sát giao thông Công an cấp tỉnh trong quá trình xác minh, giải quyết các vụ tai nạn giao thông đường bộ theo nhiệm vụ, quyền hạn điều tra của Cơ quan thuộc lực lượng Cảnh sát trong Công an nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra xét thấy cần phải thực hiện thủ tục trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản khi thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 205 hoặc Điều 215 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2021) thì báo cáo Cục trưởng Cục Cảnh sát giao thông hoặc Trưởng phòng Cảnh sát giao thông Công an cấp tỉnh có Công văn đề nghị Cơ quan Cảnh sát điều tra cùng cấp tiến hành trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản theo Mẫu số 15/TNĐB ban hành kèm theo Thông tư 72/2024/TT-BCA. Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ban hành văn bản đề nghị Cơ quan Cảnh sát điều tra ra Quyết định trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản thì Cục Cảnh sát giao thông hoặc Phòng Cảnh sát giao thông phải gửi cho Viện kiểm sát cùng cấp với Cơ quan Cảnh sát điều tra được đề nghị.

Trường hợp người bị nạn, người đại diện của người bị nạn trong vụ tai nạn giao thông đường bộ từ chối giám định thương tích mà không có lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan thì vận động, thuyết phục, giải thích quyền và nghĩa vụ của họ theo quy định của pháp luật; nếu họ cương quyết từ chối thì lập biên bản ghi rõ lý do từ chối, có xác nhận của họ và người chứng kiến. Chủ động thu thập hồ sơ, bệnh án tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh để phối hợp với các đơn vị có chức năng giám định qua hồ sơ đối với trường hợp việc yêu cầu người bị nạn trực tiếp đi giám định gặp khó khăn. Nếu người bị nạn, người đại diện của người bị nạn tiếp tục cản trở, chống đối thì tuỳ theo tính chất, mức độ xem xét xử lý theo quy định của pháp luật.

6. Dựng lại hiện trường vụ tai nạn giao thông đường bộ:

Tại Điều 15 Thông tư 72/2024/TT-BCA quy định trong quá trình điều tra, xác minh vụ tai nạn giao thông đường bộ, nếu có căn cứ xác định hiện trường bị xáo trộn, hiện trường giả hoặc xét thấy cần thiết cho việc điều tra, xác minh, giải quyết vụ tai nạn giao thông đường bộ thì tổ chức dựng lại hiện trường vụ tai nạn giao thông đường bộ để điều tra, xác minh. Việc dựng lại hiện trường phải có Kế hoạch dựng lại hiện trường theo Mẫu số 16/TNĐB ban hành kèm theo Thông tư 72/2024/TT-BCA và được lãnh đạo có thẩm quyền phê duyệt.

Nội dung dựng lại hiện trường cần xác định lại vị trí người bị nạn, tang vật, phương tiện, dấu vết để lại ở hiện trường, xem xét lại những tình huống, hành vi và những tình tiết khi xảy ra vụ tai nạn giao thông đường bộ; đo và vẽ lại sơ đồ hiện trường; chụp ảnh để làm cơ sở so sánh đối chiếu.

Kết thúc dựng lại hiện trường vụ tai nạn giao thông đường bộ phải lập Biên bản khám nghiệm hiện trường dựng lại, vẽ Sơ đồ hiện trường vụ tai nạn giao thông đường bộ được dựng lại; những người tham gia dựng lại hiện trường ký, ghi rõ họ, tên vào biên bản và sơ đồ.

7. Xem xét kết quả điều tra, xác minh vụ tai nạn giao thông đường bộ:

Tại Điều 16 Thông tư 72/2024/TT-BCA quy định cán bộ Cảnh sát giao thông trong khi thực hiện nhiệm vụ theo quy định tại các điều 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 và 15 Thông tư 72/2024/TT-BCA, xác định: Vụ tai nạn giao thông đường bộ không có dấu hiệu tội phạm thì báo cáo kết quả và đề xuất giải quyết vụ tai nạn giao thông đường bộ theo Mẫu số 10/TNĐB ban hành kèm theo Thông tư 72/2024/TT-BCA đến lãnh đạo có thẩm quyền ra Thông báo kết quả điều tra, xác minh, giải quyết vụ tai nạn giao thông đường bộ theo Mẫu số 13/TNĐB ban hành kèm theo Thông tư 72/2024/TT-BCA. Việc giải quyết vụ tai nạn giao thông đường bộ được thực hiện theo Điều 18 Thông tư 72/2024/TT-BCA.

Vụ tai nạn giao thông đường bộ có dấu hiệu tội phạm:

- Cán bộ Cảnh sát giao thông thuộc Cục Cảnh sát giao thông phải báo cáo Cục trưởng, cán bộ Cảnh sát giao thông thuộc Phòng Cảnh sát giao thông Công an cấp tỉnh phải báo cáo Trưởng phòng để chỉ đạo việc điều tra, giải quyết vụ tai nạn giao thông đường bộ theo Điều 22 Thông tư 72/2024/TT-BCA;

- Cán bộ Cảnh sát giao thông thuộc Công an cấp huyện phải báo cáo Trưởng Công an cấp huyện chuyển hồ sơ, tài liệu, tang vật, phương tiện vụ tai nạn giao thông đường bộ cho Đội điều tra tổng hợp tiếp nhận điều tra, giải quyết.

Trường hợp phát hiện cá nhân, tổ chức có hành vi cố ý xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác hoặc cố ý gây ra vụ tai nạn giao thông đường bộ để che giấu hành vi phạm tội khác thì cán bộ Cảnh sát giao thông phải báo cáo lãnh đạo có thẩm quyền ra Quyết định chuyển hồ sơ, tang vật, phương tiện cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền tiến hành tố tụng hình sự để truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 62 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2020).

Liên hệ tư vấn luật sư: 0936683699 - 0983951338