Luật sư Trịnh Văn Dũng

Trong thời gian gần đây, đặc biệt là những ngày giáp Tết Nguyên đán, tại một số địa phương trên cả nước thường xuyên xuất hiện tình trạng người dân lên mạng tự đặt mua nguyên liệu về để điều chế, sản xuất, đốt pháo nổ tự chế. Hành vi sản xuất và đốt pháo nổ không chỉ vi phạm pháp luật mà còn gây ra thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, tài sản và gia tăng nguy cơ cháy nổ cho chính người sử dụng cũng như ảnh hưởng đến tình hình an ninh – trật tự của địa phương trong dịp tết Nguyên đán.

Theo quy định của pháp luật hiện hành, người có hành vi sản xuất, đốt pháo nổ tự chế bị pháp luật nghiêm cấm và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật. Tạ Điều 5, Nghị định số 137/2020/NĐ-CP ngày 27/11/2020 của Chính phủ về quản lý, sử dụng pháo quy định về các hành vi bị nghiêm cấm, cụ thể:

Điều 5. Các hành vi bị nghiêm cấm

1. Nghiên cứu, chế tạo, sản xuất, mua bán, xuất khẩu, nhập khẩu, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng hoặc chiếm đoạt pháo nổ; trừ trường hợp tổ chức, doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng được Thủ tướng Chính phủ giao nhiệm vụ nghiên cứu, sản xuất, nhập khẩu, xuất khẩu, cung cấp, vận chuyển, sử dụng pháo hoa nổ theo quy định tại Nghị định này.

2. Nghiên cứu, chế tạo, sản xuất, mua bán, xuất khẩu, nhập khẩu, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép pháo hoa, thuốc pháo.

Người có hành vi sản xuất, sử dụng trái phép pháo nổ tùy thuộc tính chất, mức độ và hậu quả của hành vi mà có thể bị xem xét xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Chế tài xử phạt vi phạm hành chính:

Nghị định 144/2021/NĐ-CP ngày 31/12/2021 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy,  chữa cháy; cứu nạn, cứu hộ; phòng, chống bạo lực gia đình quy định về quản lý sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ, pháo và đồ chơi nguy hiểm bị cấm, cụ thể:

Điều 11. Vi phạm quy định về quản lý sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ, pháo và đồ chơi nguy hiểm bị cấm

3. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:

i) Sử dụng các loại pháo, thuốc pháo trái phép

4. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:

a) Chế tạo, trang bị, tàng trữ, vận chuyển, sửa chữa, sử dụng trái phép vũ khí thô sơ, công cụ hỗ trợ; chi tiết, cụm chi tiết vũ khí, công cụ hỗ trợ hoặc phụ kiện nổ.

Mức xử phạt hành chính nêu trên áp dụng đối với trường hợp người vi phạm là cá nhân, còn đối với tổ chức v phạm thì mức phạt tăng gấp đôi so với quy định.

Chế tài hình sự: Theo quy định tại Điều 305, Bộ luật Hình sự năm 2015 các hành vi chế tạo, sử dụng vật liệu nổ có tính chất, mức độ nghiêm trọng sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự, cụ thể:

Điều 305. Tội chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vật liệu nổ

1. Người nào chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vật liệu nổ, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:

a) Có tổ chức;

b) Thuốc nổ các loại từ 10 kilôgam đến dưới 30 kilôgam;

c) Các loại phụ kiện nổ có số lượng lớn;

d) Vận chuyển, mua bán qua biên giới;

đ) Làm chết người;

e) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

g) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;

h) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;

i) Tái phạm nguy hiểm.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm.

a) Thuốc nổ các loại từ 30 kilôgam đến dưới 100 kilôgam;

b) Các loại phụ kiện nổ có số lượng rất lớn;

c) Làm chết 02 người;

d) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%.

đ) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.

4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 15 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:

a) Thuốc nổ các loại 100 kilôgam trở lên;

b) Các loại phụ kiện nổ có số lượng đặc biệt lớn;

c) Làm chết 03 người trở lên;

d) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;

đ) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.

5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt quản chế hoặc cấm cư trú từ 01 năm đến 05 năm.

Như vậy, hành vi tự chế pháo nổ dịp có thể bị xử phạt tiền từ 05 - 20 triệu đồng. Ngoài ra tùy vào tính chất mức độ vi phạm mà người có hành vi sản xuất, sử dụng trái phép pháo nổ còn bị truy cứu trách nhiệm hình hình sự theo quy định của pháp luật về hành vi chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vật liệu nổ. Hình phạt tù cao nhất từ 15 năm đến 20 năm tù hoặc chung thân, nếu thuốc nổ các loại 100 kilôgam trở lên, các loại phụ kiện nổ có số lượng đặc biệt lớn, làm chết 03 người trở lên, gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên, gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.

Ngoài hình phạt tù đối với tội chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vật liệu nổ thì người vi phạm còn phải chịu một số hình phạt bổ sung, biện pháp khắc phục hậu quả theo quy định của pháp luật.