Luật sư Hà Thị Khuyên

Luật sư Nguyễn Văn Đồng

Theo quy định tại Điều 335 Bộ luật Dân sự năm 2015 về giao dịch Bảo lãnh. Theo đó, Bảo lãnh là việc người thứ ba (sau đây gọi là bên bảo lãnh) cam kết với bên có quyền (sau đây gọi là bên nhận bảo lãnh) sẽ thực hiện nghĩa vụ thay cho bên có nghĩa vụ (sau đây gọi là bên được bảo lãnh), nếu khi đến thời hạn thực hiện nghĩa vụ mà bên được bảo lãnh không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ. Các bên có thể thỏa thuận về việc bên bảo lãnh chỉ phải thực hiện nghĩa vụ thay cho bên được bảo lãnh trong trường hợp bên được bảo lãnh không có khả năng thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh.

Tại Điều 338 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định nhiều người cùng bảo lãnh. Theo đó, khi nhiều người cùng bảo lãnh một nghĩa vụ thì phải liên đới thực hiện việc bảo lãnh, trừ trường hợp có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định bảo lãnh theo các phần độc lập; bên có quyền có thể yêu cầu bất cứ ai trong số những người bảo lãnh liên đới phải thực hiện toàn bộ nghĩa vụ. Khi một người trong số những người bảo lãnh liên đới đã thực hiện toàn bộ nghĩa vụ thay cho bên được bảo lãnh thì có quyền yêu cầu những người bảo lãnh còn lại phải thực hiện phần nghĩa vụ của họ đối với mình.

Hiện nay có những nghĩa vụ có giá trị rất lớn, việc một bên bảo lãnh là không đủ khả năng. Đồng thời bên nhận bảo lãnh cũng không thể mạo hiểm nhận bảo lãnh, nếu bên có nghĩa vụ không thực hiện nghĩa vụ mà bên bảo lãnh lại không đủ khả năng bảo lãnh, thì sẽ rủi ro rất lớn cho bên nhận bảo lãnh. Ví dụ: dự án đầu từ nhà máy thủy điện, dự án đường giao thông… Vì thế, để tạo điều kiện cho các chủ thể vẫn có thể tham gia các giao dịch dân sự, pháp luật cho phép nhiều người cũng bảo lãnh cho một nghĩa vụ. Khi đó, nghĩa vụ các bên cũng bảo lãnh được xác định như sau: Nếu các bên bảo lãnh không có thỏa thuận, pháp luật cũng không có quy định khác, thì theo nguyên tắc khi bên được bảo lãnh không thực hiện nghĩa vụ thì bên bảo lãnh phải liên đới thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh. Khoản 1 Điều 288 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định nghĩa vụ liên đới là nghĩa vụ do nhiều người cùng phải thực hiện. Bởi vậy, bên có quyền có thể yêu cầu bất kỳ ai trong số những người bảo lãnh liên đới phải thực hiện toàn bộ nghĩa vụ với mình. Quy định này nhằm thuận lợi hơn cho bên có quyền, giúp đáp ứng yêu cầu được thanh toán, hoặc được thực hiện công việc nhanh hơn. Tránh việc cùng lúc phải đòi từng người một thực hiện nghĩa vụ với mình, điều đó cũng có thể dẫn đến rủi ro cho bên có quyền, nếu những người cùng bảo lãnh trốn tránh trách nhiệm của mình.

Nếu một người đã thực hiện toàn bộ nghĩa vụ, vậy những người bảo lãnh còn lại có nghĩa vụ ra sao? Tại khoản 2 Điều 288 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định: “Trường hợp một người đã thực hiện toàn bộ nghĩa vụ thì có quyền yêu cầu những người có nghĩa vụ liên đới khác phải thực hiện phần nghĩa vụ liên đới của họ đối với mình”. Nhiều người cùng bảo lãnh, tức họ đều có nghĩa vụ như nhau đối với phần bảo lãnh của mình. Nếu chỉ một bên phải thực hiện toàn bộ nghĩa vụ, sẽ đến tình trạng các bên bảo lãnh đùn đẩy cho nhau, không ai chịu thực hiện nghĩa vụ. Việc yêu cầu một bên thanh toán toàn bộ nghĩa vụ chỉ mang tính nhất thời, để đáp ứng nhanh nhất quyền của bên nhận bảo đảm, tránh việc để lâu lại phát sinh thêm thiệt hại. Pháp luật trao cho bên bảo lãnh đã thực hiện toàn bộ nghĩa vụ với bên có quyền, có quyền yêu cầu những người có nghĩa vụ liên đới khác phải thực hiện phần nghĩa vụ liên đới của họ đối với mình. Lúc này, giữa họ phát sinh quan hệ mới là quan hệ hoàn trả lại. Tuy nhiên, rủi ro sẽ chuyển từ bên nhận bảo lãnh sang cho bên bảo lãnh được yêu cầu thanh toán toàn bộ nghĩa vụ.

Bên nhận bảo lãnh có thể miễn việc thực hiện nghĩa vụ của một hoặc nhiều bên bảo lãnh, nhưng các bên bảo lãnh còn lại vẫn phải thực hiện phần nghĩa vụ của mình. Hoặc pháp luật có quy định về bảo lãnh theo phần độc lập, thì các bên chỉ cần bảo lãnh trong phạm vi phần của mình, và phần bảo lãnh của mỗi người có thể không đều nhau. Trong trường hợp này, bên nhận bảo lãnh chỉ có thể yêu cầu mỗi bên thực hiện nghĩa vụ với mình, mà không có quyền yêu cầu một bên thực hiện toàn bộ nghĩa vụ. (Nguyễn Văn Cừ - Trần Thị Huệ, 2017, Bình luận khoa học Bộ luật Dân sự năm 2015 của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nxb Công an nhân dân).

Điều 338. Nhiều người cùng bảo lãnh

Khi nhiều người cùng bảo lãnh một nghĩa vụ thì phải liên đới thực hiện việc bảo lãnh, trừ trường hợp có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định bảo lãnh theo các phần độc lập; bên có quyền có thể yêu cầu bất cứ ai trong số những người bảo lãnh liên đới phải thực hiện toàn bộ nghĩa vụ.

Khi một người trong số những người bảo lãnh liên đới đã thực hiện toàn bộ nghĩa vụ thay cho bên được bảo lãnh thì có quyền yêu cầu những người bảo lãnh còn lại phải thực hiện phần nghĩa vụ của họ đối với mình.

Liên hệ tư vấn luật sư: 0936683699 - 0983951338