Luật sư Hà Thị Khuyên
Luật sư Nguyễn Văn Đồng
1. Cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp là gì?
Tại khoản 6 Điều 3 Luật Đất đai năm 2024 quy định cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp là cá nhân đã được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất nông nghiệp; nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp mà có thu nhập từ sản xuất nông nghiệp trên đất đó theo quy định của Chính phủ.
Còn tại Điều 3 Nghị định số 102/2024/NĐ-CP ngày 31/7/2024 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai quy định “cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp là cá nhân đã được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất nông nghiệp; nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp mà có thu nhập từ sản xuất nông nghiệp trên đất đó, trừ các trường hợp sau đây:
- Cán bộ, công chức, viên chức, sĩ quan tại ngũ, quân nhân chuyên nghiệp, công chức quốc phòng, công nhân và viên chức quốc phòng, sĩ quan, hạ sĩ quan, công nhân công an, người làm công tác cơ yếu và người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu hưởng lương từ ngân sách nhà nước;
- Người hưởng lương hưu;
- Người nghỉ mất sức lao động, thôi việc được hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng;
- Người lao động có hợp đồng lao động không xác định thời hạn.
Như vậy, Luật Đất đai năm 2024 và Nghị định số 102/2024/NĐ-CP đã có các quy định cụ thể về cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp; trong quá trình thực hiện các chính sách có liên quan đến cá nhân sản xuất nông nghiệp, cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền sẽ căn cứ vào các quy định ở trên để xác định đối với từng trường hợp cụ thể. Quy định này cũng nhằm hạn chế phát sinh thủ tục hành chính không cần thiết cho người dân khi thực hiện các giao dịch hành chính về đất đai.
Việc xác định cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp có ảnh hưởng đến việc xác định đối tượng được hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp nhằm bảo đảm sinh kế cho người có đất thu hồi. Đối với người được hưởng lương hưu là người đã có khoản thu nhập thường xuyên bảo đảm cuộc sống nên không đặt ra vấn đề hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm. Do đó, đối tượng hưởng lương hưu không phải là người trực tiếp sản xuất nông nghiệp.
2. Căn cứ xác định trực tiếp sản xuất nông nghiệp
Căn cứ để xác định hộ gia đình trực tiếp sản xuất nông nghiệp được quy định tại Điều 3 Thông tư 33/2017/TT-BTNMT. Tuy nhiên, quy định này đã bị bãi bỏ bởi điểm d khoản 2 Điều 43 Thông tư 10/2024/TT-BTNMT. Theo quy định cũ tại Điều 3 Thông tư 33/2017/TT-BTNMT, việc xác định cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp như sau:
(1) Đang sử dụng đất nông nghiệp do được Nhà nước giao, cho thuê, công nhận quyền sử dụng đất; do nhận chuyển đổi, chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế, nhận góp vốn bằng quyền sử dụng đất; hộ gia đình đang sử dụng đất nông nghiệp mà chưa được Nhà nước công nhận
(2) Không thuộc đối tượng được hưởng lương thường xuyên; đối tượng đã nghỉ hưu, nghỉ mất sức lao động, thôi việc được hưởng trợ cấp xã hội;
(3) Có nguồn thu nhập thường xuyên từ sản xuất nông nghiệp trên đất đang sử dụng thuộc trường hợp (1), kể cả trường hợp không có thu nhập thường xuyên vì lý do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh, thảm họa môi trường.
Lưu ý: Khi giao đất nông nghiệp cho cá nhân mà không thu tiền sử dụng đất, đăng ký nhận tặng cho, nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất trồng lúa của cá nhân thì chỉ căn cứ quy định tại trường hợp (2) nêu trên.
3. Người trực tiếp sản xuất nông nghiệp được ưu tiên ra sao khi Nhà nước thu hồi đất
Tại khoản 1 Điều 91 Luật Đất đai năm 2024 quy định việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, minh bạch, lập thời và đúng quy định của pháp luật; vì lợi ích chung, sự phát triển bền vững, văn minh và hiện đại của cộng đồng, của địa phương; quan tâm đến đối tượng chính sách xã hội, đối tượng trực tiếp sản xuất nông nghiệp. Như vậy, đối tượng trực tiếp sản xuất nông nghiệp được Nhà nước quan tâm khi thu hồi đất.
Bên cạnh đó, căn cứ khoản 3 Điều 96 Luật Đất đai năm 2024 quy định hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp nhưng không đủ điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận vẫn được bồi thường. Cụ thể: Đối với đất nông nghiệp đã sử dụng trước ngày 01 tháng 7 năm 2004 mà người sử dụng đất là hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp nhưng không đủ điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất theo quy định của Luật này thì việc bồi thường được thực hiện theo quy định của Chính phủ. Ngoài ra, hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp còn được hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm cho hộ gia đình, cá nhân khi Nhà nước thu hồi đất theo quy định tại Điều 109 Luật Đất đai năm 2024.
Liên hệ tư vấn luật sư: 0936683699 - 0983951338