Tiến sĩ, Luật sư Đặng Văn Cường

Thông tin báo chí, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an TP.HCM vừa thực hiện việc bắt người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp đối với Phan Công Khanh để điều tra về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. (Link thông tin https://m.kienthuc.net.vn/xa-hoi/trum-sieu-xe-khanh-supper-bi-bat-gian-doi-cam-co-xe-sangco-lua-dao-1875934.html?)

Dưới góc độ pháp lý, Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường cho rằng, cơ quan điều tra cần làm rõ thủ đoạn gian dối và mục đích chiếm đoạt tài sản của P.C.K và đồng phạm để làm căn cứ buộc tội theo quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Thông tin vụ việc trên cho thấy, quan hệ giữa các bên bắt nguồn từ việc nhờ bán xe. Do đó, nếu có căn cứ các đối tượng đã đưa ra thông tin gian dối để chiếm đoạt chiếc xe hoặc gian dối về tính hợp pháp của chiếc xe để chiếm đoạt tiền của người khác bằng hình thức vay tiền cầm cố sẽ bị xử lý hình sự.

Cơ quan điều tra cần làm rõ tài sản mà các bị can đã chiếm đoạt trong vụ án là xe ô tô hiệu MCLAREN hay số tiền 2 tỷ đồng. Đồng thời cần làm rõ nạn nhân là chị LNTH (chủ xe ô tô) hay người cho vay tiền trên cơ sở các quy định của pháp luật về giao dịch dân sự, về cấu thành tội phạm.

Thông tin cho thấy, đã có 2 quan hệ dân sự diễn ra trong vụ việc này. Đó là quan hệ ủy quyền bán tài sản và cho vay cầm cố tài sản. Cơ quan điều tra cần làm rõ trong hai quan hệ dân sự này, quan hệ dân sự nào đã bị các bị can lợi dụng để chiếm đoạt tài sản và nạn nhân là chủ xe hay người cho vay tiền.

Số tiền vay và giá trị xe MCLAREN chênh nhau rất nhiều, do đó, việc xác định đối tượng chiếm đoạt chiếc siêu xe hay chiếm đoạt số tiền 2 tỷ đồng cũng sẽ là căn cứ để xác định tính chất của vụ án, đồng thời là cơ sở xác định ai là người bị hại. Thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt thể hiện qua chứng cứ nào trong quá trình giải quyết vụ án này?

Trường hợp kết quả điều tra, các đối tượng đã làm giả giấy tờ đăng ký xe để bán chiếc xe cho người khác có thể xác định hành vi làm giả giấy tờ để bán chiếc xe là hành vi định đoạt tài sản bất hợp pháp (làm mất chiếc xe), gây thiệt hại đến tài sản của chủ sở hữu chiếc xe. Thủ đoạn gian dối trong trường hợp này là làm giả giấy tờ xe, mục đích là chiếm đoạt chiếc xe, trong trường hợp này chủ sở hữu chiếc xe sẽ là nạn nhân và tài sản chiếm đoạt là chiếc xe ô tô.

Trường hợp không có hành vi làm giả giấy tờ xe, không có hành vi gian dối về chủ sở hữu chiếc xe mà lại mang chiếc xe của người khác đi cầm cố để vay tiền, giao dịch cầm cố tài sản này bị vô hiệu, chủ sở hữu chiếc xe không thể bị mất chiếc xe về mặt pháp lý. Trong trường hợp này hợp đồng vay tiền sẽ bị vô hiệu về biện pháp đảm bảo, coi như vay tiền không có biện pháp đảm bảo.

Trong vụ án trên, nếu các bị can vay tiền và mang tài sản thuộc quyền sở hữu hợp pháp của mình đi cầm cố để đảm bảo cho nghĩa vụ trả nợ, đó là quan hệ dân sự hợp pháp, nếu đến hạn trả nợ mà các bị can không trả được nợ, bên cho vay có quyền định đoạt đối với tài sản cầm cố đó.

Tuy nhiên, trong vụ án, tài sản cầm cố không thuộc quyền sở hữu của các bị can (bên vay tài sản, đồng thời là bên cầm cố), các bị can đã mang chiếc xe ô tô thuộc quyền sở hữu của người khác mang đi cầm cố mà không có ủy quyền, đây là quan hệ dân sự vô hiệu, bên nhận cầm cố không có quyền và không thể định đoạt được chiếc xe ô tô này nếu đến hạn trả nợ mà người vay tiền vi phạm nghĩa vụ trả nợ. Bởi vậy về mặt pháp lý, chủ chiếc xe ô tô này không thể mất xe mà bên chịu rủi ro chính là bên cho vay tiền.

Cơ quan điều tra sẽ làm rõ có yếu tố gian dối nào trong quan hệ dân sự vay tiền và cầm cố tài sản là chiếc xe ô tô của người khác hay không về mục đích chiếm đoạt tài sản của các bị can là chiếm đoạt số tiền hay chiếm đoạt chiếc xe ô tô. Sẽ làm rõ bên cho vay tiền có biết chiếc xe ô tô này là của người khác hay không, vì sao lại chấp nhận cầm cố chiếc xe ô tô này cho khoản vay tiền đó? Đồng thời sẽ làm rõ thời hạn vay là bao lâu, đã đến hạn trả nợ hay chưa, có vi phạm nghĩa vụ dân sự trong quan hệ vay tài sản hay không? Từ đó, xác định hành vi của các bị can đã đến mức nguy hiểm cho xã hội hay chưa, và nguy hiểm đối với ai, ai sẽ là nạn nhân trong vụ án này?

Đây chỉ là khởi đầu của quá trình điều tra vụ án hình sự, cơ quan điều tra sẽ từng bước làm rõ những hành vi vi phạm pháp luật của các bị can nếu có, xác định mặt khách quan, mặt chủ quan, chủ thể trong cấu thành tội phạm đối với tội danh xâm phạm quyền sở hữu tài sản theo quy định của pháp luật. Nếu kết quả điều tra chứng minh được các bị can đã thực hiện hành vi gian dối với mục đích chiếm đoạt tài sản của nạn nhân sẽ đề nghị truy tố đối với các bị can trong vụ án này.