Phạm vi điều chỉnh của Bộ luật Dân sự năm 2015 (Điều 1)
05/06/2024
Chấm dứt nghĩa vụ khi vật đặc định không còn (Điều 383)
Luật sư Nguyễn Văn Đồng
Luật sư Hà Thị Khuyên
Tại Điều 383 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định việc chấm dứt nghĩa vụ khi vật đặc định không còn. Theo đó, nghĩa vụ giao vật chấm dứt trong trường hợp vật phải giao là vật đặc định không còn. Các bên có thể thỏa thuận thay thế vật khác hoặc bồi thường thiệt hại.
Chấm dứt nghĩa vụ là việc một người có nghĩa vụ phải giao tài sản, thực hiện một công việc nhằm đáp ứng lợi ích cho bên có quyền sẽ không phải tiếp tục thực hiện nghĩa vụ đó nữa. Việc chấm dứt nghĩa vụ sẽ giải phóng cho bên có nghĩa vụ khỏi việc phải thực hiện nghĩa vụ mà không bị coi là vi phạm và phải chịu bất kỳ chế tài nào. Chấm dứt nghĩa vụ làm chấm dứt quan hệ của hai bên, theo đó bên có quyền không còn quyền yêu cầu và bên có nghĩa vụ không phải thực hiện nghĩa vụ.
Theo quy định tại khoản 2 Điều 113 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì tật đặc định là vật phân biệt được với các vật khác bằng những đặc điểm riêng về ký hiệu, hình dáng, màu sắc, chất liệu, đặc tính, vị trí. Khi thực hiện nghĩa vụ giao vật thì phải chuyển giao đúng vật đó. Như vậy, nếu đối tượng của quan hệ nghĩa vụ là vật đặc định, mà vật đó không còn do bị mất, bị hư hỏng thì sẽ dẫn đến hậu quả pháp lý là nghĩa vụ đó sẽ chấm dứt.
Với tính chất đặc biệt, không bị lẫn với vật khác, nên khi vật đặc định là đối tượng của quan hệ không còn thì nghĩa vụ đó sẽ đương nhiên chấm dứt. Tuy nhiên, trên cơ sở tôn trọng thỏa thuận, ý chí của các bên, pháp luật cho phép các bên thỏa thuận thay thế vật đặc định bằng vật khác. Sở dĩ quy định vật đặc định không thể thay thế, nhằm bảo vệ lợi ích của bên có quyền, vì lợi ích mà vật đặc định đem lại không giống với vật khác, nếu không phải vật đó thì quyền lợi của bên có quyền sẽ không được đáp ứng. Nhưng nếu bên có quyền có thể tiếp nhận một lợi ích khác thì có thể thỏa thuận với bên có nghĩa vụ dũng vật khác thay thế.
Quy định này nhằm tạo điều kiện cho các bên linh hoạt ứng phó với từng trường hợp cụ thể để đạt được lợi ích tối ưu nhất. Nếu không thể thỏa thuận thay thế vật khác thì bên vi phạm nghĩa vụ phải bồi thường thiệt hại. Khoản 1 Điều 356 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về trách nhiệm do không thực hiện nghĩa vụ giao vật đặc định trường hợp nghĩa vụ giao vật đặc định không được thực hiện thì bên bị vi phạm có quyền yêu cầu bên vi phạm phải giao đúng vật đó; nếu vật không còn hoặc bị hư hỏng thì phải thanh toán giá trị của vật. Như vậy, rõ ràng việc các bên thỏa thuận được về thay thế vật khác thì sẽ phát sinh một quan hệ nghĩa vụ mới, là quan hệ mà một bên chủ thể có nghĩa vụ phải giao cho bên có quyền vật mà các bên đã lựa chọn thay thế. (Nguyễn Văn Cừ - Trần Thị Huệ, 2017, Bình luận khoa học Bộ luật Dân sự năm 2015 của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nxb Công an nhân dân).
Điều 383. Chấm dứt nghĩa vụ khi vật đặc định không còn
Nghĩa vụ giao vật chấm dứt trong trường hợp vật phải giao là vật đặc định không còn.
Các bên có thể thỏa thuận thay thế vật khác hoặc bồi thường thiệt hại.
Liên hệ tư vấn luật sư: 0936683699 - 0983951338
-
-
Áp dụng Bộ luật dân sự (Điều 4)
05/06/2024 -
Áp dụng tập quán (Điều 5)
05/06/2024 -
Áp dụng tương tự pháp luật (Điều 6)
05/06/2024 -
Căn cứ xác lập quyền dân sự (Điều 8)
04/06/2024 -
Thực hiện quyền dân sự (Điều 9)
04/06/2024
