Luật sư Nguyễn Văn Đồng

Luật sư Hà Thị Khuyên

Nghĩa vụ là việc mà theo đó, một hoặc nhiều chủ thể (sau đây gọi chung là bên có nghĩa vụ) phải chuyển giao vật, chuyển giao quyền, trả tiền hoặc giấy tờ có giá, thực hiện công việc hoặc không được thực hiện công việc nhất định vì lợi ích của một hoặc nhiều chủ thể khác (sau đây gọi chung là bên có quyền). Còn hoãn thực hiện nghĩa vụ là việc bên có nghĩa vụ tạm thời ngừng thực hiện nghĩa vụ trong một quãng thời gian nhất định, tùy vào thỏa thuận của các bên hoặc quy định của pháp luật. 

Trên thực tế không phải lúc nào bên có quyền cũng tiếp nhận thực hiện nghĩa vụ của bên có nghĩa vụ. Trong trường hợp bên có nghĩa vụ đã hoàn thành nghĩa vụ đúng thời hạn, mà vì một lý do nào đó bên có quyền không tiếp nhận thì đây được coi là chậm tiếp nhận thực hiện nghĩa vụ. Tại Điều 355 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định việc chậm tiếp nhận việc thực hiện nghĩa vụ, cụ thể:

Thứ nhất, chậm tiếp nhận việc thực hiện nghĩa vụ là khi đến thời hạn thực hiện nghĩa vụ mà bên có nghĩa vụ đã thực hiện nhưng bên có quyền không tiếp nhận việc thực hiện nghĩa vụ đó.

Thứ hai, trường hợp chậm tiếp nhận đối tượng của nghĩa vụ là tài sản thì bên có nghĩa vụ có thể gửi tài sản tại nơi nhận gửi giữ tài sản hoặc áp dụng biện pháp cần thiết khác để bảo quản tài sản và có quyền yêu cầu thanh toán chi phí hợp lý. Trường hợp tài sản được gửi giữ thì bên có nghĩa vụ phải thông báo ngay cho bên có quyền.

Thứ ba, đối với tài sản có nguy cơ bị hư hỏng thì bên có nghĩa vụ có quyền bán tài sản đó và phải thông báo ngay cho bên có quyền, trả cho bên có quyền khoản tiền thu được từ việc bán tài sản sau khi trừ chi phí hợp lý để bảo quản và bán tài sản đó.

Khi đến thời hạn thực hiện nghĩa vụ thì bên có nghĩa vụ phải thực hiện nghĩa vụ của mình, về nguyên tắc, khi bên có nghĩa vụ thực hiện nghĩa vụ thì bên mang quyền sẽ phải tiếp nhận việc thực hiện nghĩa vụ. Tuy nhiên, trên thực tế, không phải lúc nào bên có quyền cũng tiếp nhận việc thực hiện nghĩa vụ của bên có nghĩa vụ. Trong trường hợp bên có nghĩa vụ thực hiện nghĩa vụ đúng thời hạn mà vì một lý do nào đó bên có quyền không tiếp nhận thì đây được coi là việc chậm tiếp nhận việc thực hiện nghĩa vụ.

Chậm tiếp nhận thực hiện nghĩa vụ có thể ảnh hưởng đến lợi ích của cả hai bên và đặc biệt là ảnh hưởng đến việc xem xét việc thực hiện đúng nghĩa vụ của bên có nghĩa vụ. Trong trường hợp này, việc không tiếp nhận việc thực hiện nghĩa vụ lỗi thuộc về bên có quyền. Vì vậy, để đảm bảo được lợi ích cho các bên và để nghĩa vụ được thực hiện một cách tốt và thuận lợi nhất, pháp luật quy định trường hợp chậm tiếp nhận đối tượng của nghĩa vụ là tài sản thì bên có nghĩa vụ có thể gửi tài sản tại nơi nhận gửi giữ tài sản hoặc áp dụng biện pháp cần thiết khác để bảo quân tài sản và có quyền yêu cầu thanh toán chi phí hợp lý. Trong trường hợp này, việc không tiếp nhận việc thực hiện nghĩa vụ lỗi thuộc về bên có quyền nên việc bên có quyền phải thanh toán các chi phí phát sinh từ việc bảo quản tài sản là hoàn toàn phù hợp. Ngoài ra, trường hợp tài sản được gửi giữ thì bên có nghĩa vụ phải thông báo ngay cho bên có quyền. Quy định này cũng tạo điều kiện thuận lợi cho bên có quyền nắm được thông tin để tiếp nhận đổi tượng của nghĩa vụ một cách nhanh chóng và thuận lợi.

Có những trường hợp vì chậm thực tiếp nhận hiện nghĩa vụ mà đối tượng của nghĩa vụ có nguy cơ hư hỏng. Trong trường hợp này, để đảm bảo giá trị kinh tế của tài sản, tránh việc tài sản bị mất giá trị đồng thời bảo vệ lợi ích của các bên pháp luật cho phép bên có nghĩa vụ được bán tài sản. Mặc dù việc bán tài sản là trường hợp khẩn cấp và cần thiết để bảo vệ lợi ích của các bên, tuy nhiên, bên có quyền mới là bên có quyền lợi liên quan trực tiếp đến đối tượng. Do đó, bên có nghĩa vụ phải thông báo cho bên có quyền biết về việc bán tài sản, và trả cho bên có quyền khoản tiền thu được từ việc bán tài sản. Quy định này dựa trên nguyên tắc cá nhân, pháp nhân phải xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của mình một cách thiện chí, trung thực tại Điều 3 Bộ luật Dân sự năm 2015. Nguyên nhân dẫn đến việc bên có nghĩa vụ phải bán tài sản là do việc chậm tiếp nhận thực hiện nghĩa vụ của bên có quyền, vì vậy, bên có quyền phải thanh toán chi phí hợp lý để bảo quản và bán tài sản đó. 

Điều 355. Chậm tiếp nhận việc thực hiện nghĩa vụ

1. Chậm tiếp nhận việc thực hiện nghĩa vụ là khi đến thời hạn thực hiện nghĩa vụ mà bên có nghĩa vụ đã thực hiện nhưng bên có quyền không tiếp nhận việc thực hiện nghĩa vụ đó.

2. Trường hợp chậm tiếp nhận đối tượng của nghĩa vụ là tài sản thì bên có nghĩa vụ có thể gửi tài sản tại nơi nhận gửi giữ tài sản hoặc áp dụng biện pháp cần thiết khác để bảo quản tài sản và có quyền yêu cầu thanh toán chi phí hợp lý. Trường hợp tài sản được gửi giữ thì bên có nghĩa vụ phải thông báo ngay cho bên có quyền.

3. Đối với tài sản có nguy cơ bị hư hỏng thì bên có nghĩa vụ có quyền bán tài sản đó và phải thông báo ngay cho bên có quyền, trả cho bên có quyền khoản tiền thu được từ việc bán tài sản sau khi trừ chi phí hợp lý để bảo quản và bán tài sản đó.

Liên hệ tư vấn luật sư: 0936683699 - 0983951338