Phạm vi điều chỉnh của Bộ luật Dân sự năm 2015 (Điều 1)
05/06/2024
Di chúc có yếu tố nước ngoài (Điều 681)
Thừa kế là việc chuyển dịch tài sản của người đã chết cho người còn sống, tài sản để lại được gọi là di sản. Thừa kế được chia thành thừa kế theo pháp luật và thừa kế theo di chúc. hừa kế theo di chúc là việc chuyển dịch tài sản thừa kế của người đã chết cho người còn sống theo sự định đoạt của người đó khi còn sống. Thừa kế theo pháp luật là việ dịch chuyển tài sản thừa kế của người đã chết cho người sống theo quy định của pháp luật nếu người chết không để lại di chúc hoặ di chúc không hợp pháp. Thừa kế là một chế định quan trọng của pháp luật dân sự. Còn thừa kế có yếu tố nước ngoài là quan hệ thừa kế mà người để lại thừa kế là cá nhân nước ngoài hoặc người nhận thừa kế là cá nhân, pháp nhân nước ngoài; hoặc di sản thừa kế tồn tại ở nước ngoài; hoặc sự kiện chết xảy ra ở nước ngoài. Chỉ cần một trong các điều kiện trên được đáp ứng thì quan hệ thừa kể đó được coi là quan hệ thừa kế có yếu tố nước ngoài.
Tại Điều 681 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về di chúc có yếu tố nước ngoài. Trong đó quy định, năng lực lập di chúc, thay đổi hoặc hủy bỏ di chúc được xác định theo pháp luật của nước mà người lập di chúc có quốc tịch tại thời điểm lập, thay đổi hoặc hủy bỏ di chúc. Hình thức của di chúc được xác định theo pháp luật của nước nơi di chúc được lập. Hình thức của di chúc cũng được công nhận tại Việt Nam nếu phù hợp với pháp luật của một trong các nước sau đây: Nước nơi người lập di chúc cư trú tại thời điểm lập di chúc hoặc tại thời điểm người lập di chúc chết; Nước nơi người lập di chúc có quốc tịch tại thời điểm lập di chúc hoặc tại thời điểm người lập di chúc chết; Nước nơi có bất động sản nếu di sản thừa kế là bất động sản.
Theo quy định trên thì năng lực lập di chúc, thay đổi hoặc hủy bỏ di chúc do pháp luật nước nơi mà họ có quốc tịch tại thời điểm lập, thay đổi hoặc hủy bỏ di chúc quy định. Năng lực lập di chúc là một trong những hành vi dân sự của cá nhân, do đó sử dụng hệ thuộc luật quốc tịch là phù hợp với quy định tại khoản 1 Điều 674 Bộ luật Dân năm 2015 quy định "Năng lực hành vi dân sự của cá nhân được xác định theo pháp luật của nước mà người đó có quốc tịch”. Năng lực lập, thay đổi, hủy bỏ di chúc là việc định đoạt tài sản của một cá nhân, mà định đoạt tài sản là một trong những quyền năng quan trọng không chỉ với chính chủ thể đó mà còn đối với hệ thống pháp luật. Năng lực lập di chúc là căn cứ để xác định một di chúc có được lập hợp pháp hay không. Vì vậy chọn áp dụng hệ thuộc luật quốc tịch là phù hợp nhất.
Theo quy định của pháp luật Việt Nam di chúc phải được lập dưới 02 hình thức là di chúc bằng văn bản hoặc di chúc bằng miệng. Tuy nhiên, trong tư pháp quốc tế di quy định về hình thức di chúc tùy thuộc vào từng trường hợp nhất định. Để được coi là hợp pháp, di chúc còn phải đảm bảo được lập dưới một hình thức nhất định phù hợp. Sự phù hợp đó được xác định theo quy định của từng hệ thống pháp luật, có thể giống hoặc khác nhau. Theo quy định tại khoản 2 Điều 681 Bộ luật Dân sự năm 2015, thì hình thức di chúc được xác định theo pháp luật của nước nơi mà di chúc được lập. Khi xem xét tính hợp pháp về hình thức của di chúc, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phải căn cứ vào nơi di chúc được lập; pháp luật của nước nơi lập di chúc không phụ thuộc vào quốc tịch của người lập di chúc. Họ có thể là công dân nước này, nhưng lại lập di chúc tại một nước khác.
Nếu di chúc phù hợp với quy định pháp luật của nước nơi di chúc được lập, thì di chúc đó được xem là hợp pháp; nhưng nếu di chúc được lập không phù hợp với pháp luật nước nơi di chúc được lập, thì di chúc đó không có hiệu lực. Trong trường hợp này để bảo vệ quyền lợi cho người đã chết, giúp họ thực hiện nguyện vọng được định đoạt tài sản của mình, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền sẽ xem xét đến các hệ thống pháp luật có liên quan khác.Hình thức của di chúc cũng được công nhận tại Việt Nam nếu phù hợp với pháp luật của một trong các nước sau: Nước nơi người lập di chúc cư trú tại thời điểm lập di chúc hoặc tại thời điểm người lập di chúc chết. Nước nơi người lập di chúc cư trú tại thời điểm lập di chúc hoặc tại thời điểm người lập di chúc chết; Nước nơi người lập di chúc có quốc tịch tại thời điểm lập di chúc hoặc tại thời điểm người lập di chúc chết; Nước nơi có bất động sản nếu di sản thừa kế là bất động sản. Chỉ cần hình thức di chúc thỏa mãn một trong các điều kiện trên thì được xem là hợp pháp. Trên thực tế, có thể do tình thế cấp thiết mà người lập di chúc lập di chúc trong tình trạng khẩn cấp, mà không kịp tìm hiểu quy định về hình thức của di chúc tại nước nơ mình lập di chúc. Vì thế, quy định này linh hoạt, mềm dẻo hơn, đảm bảo quyền lợi cho người lập di chúc để di chúc của họ được công nhận và áp dụng; quy định này vì thế gần hơn với quy định của pháp luật quốc tế cụ thể là công ước La Haye ngày 05/10/1961 về xung đột pháp luật liên quan đến hình thức định đoạt tài sản bằng di chúc. (Nguyễn Văn Cừ - Trần Thị Huệ, (2017), Bình luận khoa học Bộ luật Dân sự năm 2015 của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”, Nxb. Công an nhân dân).
Điều 681. Di chúc
1. Năng lực lập di chúc, thay đổi hoặc hủy bỏ di chúc được xác định theo pháp luật của nước mà người lập di chúc có quốc tịch tại thời điểm lập, thay đổi hoặc hủy bỏ di chúc.
2. Hình thức của di chúc được xác định theo pháp luật của nước nơi di chúc được lập. Hình thức của di chúc cũng được công nhận tại Việt Nam nếu phù hợp với pháp luật của một trong các nước sau đây:
a) Nước nơi người lập di chúc cư trú tại thời điểm lập di chúc hoặc tại thời điểm người lập di chúc chết;
b) Nước nơi người lập di chúc có quốc tịch tại thời điểm lập di chúc hoặc tại thời điểm người lập di chúc chết;
c) Nước nơi có bất động sản nếu di sản thừa kế là bất động sản.
Văn phòng Luật sư Nhân Chính
Liên hệ luật sư: 0936683699 - 0983951338
-
-
Áp dụng Bộ luật dân sự (Điều 4)
05/06/2024 -
Áp dụng tập quán (Điều 5)
05/06/2024 -
Áp dụng tương tự pháp luật (Điều 6)
05/06/2024 -
Căn cứ xác lập quyền dân sự (Điều 8)
04/06/2024 -
Thực hiện quyền dân sự (Điều 9)
04/06/2024
