Hợp đồng thuê khoán tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho thuê khoán giao tài sản cho bên thuê khoán để khai thác công dụng, hưởng hoa lợi, lợi tức thu được từ tài sản thuê khoán và bên thuê khoán có nghĩa vụ trả tiền thuê. Bên cho thuê khoán có thể là chủ sở hữu tài sản hoặc người có thẩm quyền cho thuê đất, rừng, mặt nước chưa khai thác. Nếu đối tượng của hợp đồng là bất động sản hoặc tài sản phải đăng ký quyền sở hữu thì các bên phải lập thành văn bản, có chứng nhận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, đồng thời có nghĩa vụ phải đăng ký hợp đồng theo quy định của pháp luật, quy định rõ việc trả tiền thuê khoán và phương thức trả.
Tại Điều 489 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định việc khai thác tài sản thuê khoán. Theo đó, bên thuê khoán phải khai thác tài sản thuê khoán đúng mục đích đã thỏa thuận và báo cho bên thuê khoán theo định kỳ về tình trạng tài sản và tình hình khai thác tài sản; nếu bên cho thuê khoán có yêu cầu hoặc cần báo đột xuất thì bên thuê khoán phải báo kịp thời. Khi bên thuê khoán khai thác công dụng tài sản thuê khoán không đúng mục đích thì bên cho thuê khoán có quyền đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng và yêu cầu bồi thường thiệt hại.
Bên thuê khoán có nghĩa vụ sử dụng tài sản đúng mục đích theo thỏa thuận giữa hai bên. Trường hợp bên thuê khoán tài sản không đúng mục đích thì bên cho thuê khoán có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng và yêu cầu bồi thường thiệt hại. Theo quy định về đơn phương chấm dứt hợp đồng, hợp đồng thuê khoán chấm dứt kể từ thời điểm bên cho thuê khoán thông báo về việc chấm dứt hợp đồng. Bên thuê khoán có nghĩa vụ trả tiền thuê khoán trong thời hạn sử dụng tài sản thuê khoán và trả lại tài sản thuê khoán cho bên cho thuê khi hợp đồng chấm dứt. Bên cạnh đó, nếu bên cho thuê khoán bị thiệt hại do việc sử dụng tài sản thuê khoán không đúng mục đích thì bên thuê khoán có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại.
Nguyên tắc chung mà bên bên thuê phải đảm bảo trong quá trình khai thác tài sản là khai thác tài sản phù hợp với mục đích đã thỏa thuận. Mục đích là lợi ích mà bên thuê hướng đến khi thuê khoán tài sản, được ghi nhận trong hợp đồng. Căn cứ vào mục đích thuê mà bên cho thuê có quyết định cho thuê hay không. Theo đó, mục đích khai thác tài sản bị chi phối bởi tính chất của hoạt động sản xuất, kinh doanh, tính chất của tài sản thuê và yêu cầu của chủ thể. Trường hợp các bên thỏa thuận về mục đích thuê tài sản thì phải thực hiện khai thác tài sản đúng mục đích thỏa thuận. Trường hợp các bên không thỏa thuận về mục đích thuê tài sản thì mục đích sử dụng tài sản phải phù hợp với công dụng, tính chất của tài sản thuê. Mỗi tài sản đề có những công dụng, tính chất nhất định, chỉ khi sử dụng tài sản vào mục đích phù hợp thì mới có thể khai thác triệt để lợi ích mà tài sản đem lại, đồng thời ẩm bảo sự ổn định của tài sản.
Tình trạng của tài sản được các bên kiểm tra và ghi nhận trong hợp đồng khi bên cho thuê khoán chuyển giao tài sản cho bên thuê. Việc thuê khoán được thực hiện trong thời hạn tương đối dài, do đó, để bảo vệ quyền lợi của bên thuê khoán tài sản, pháp luật quy định về nghĩa vụ báo cáo tình trạng tài sản trong quá trình sử dụng tài sản của bên thuê. Dựa trên cơ sở tình trạng tài sản ban đầu được ghi nhận trong hợp đồng mà xác định được bên thuê có bảo quản, sử dụng tài sản có hợp lý hay không. Việc báo cáo được thực hiện theo định kỳ, hoặc đột xuất theo yêu cầu của bên cho thuê tài sản. Thông thường, tình trạng và tình hình khai thác tài sản được báo cáo theo định kỳ, tuy nhiên, nếu bên cho thuê khoán yêu cầu hoặc cần báo cáo đột xuất thì bên thuê khoán không được chối bỏ nghĩa vụ mà phải thông báo kịp thời.
Khai thác tài sản đúng mục đích là nghĩa vụ của bên thuê tài sản, nếu bên thuê sử dụng tài sản không đúng mục đích thỏa thuận thì bị xem là vi phạm nghĩa vụ và phải chịu trách nhiệm dân sự. Căn cứ vào quy định trên, nếu bên thuê sử dụng tài sản không đúng mục đích thì bên cho thuê khoán có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng và yêu cầu bồi thường thiệt hại. Theo quy định của pháp luật, hợp đồng thuê khoán chấm dứt kể từ thời điểm bên cho thuê khoán thông báo về việc chấm dứt hợp đồng. Đơn phương chấm dứt hợp đồng là biện pháp ngăn chặn bên thuê tiếp tục sử dụng tài sản không đúng mục đích, gây ảnh hưởng đến chất lượng của tài sản. Bên thuê khoán có nghĩa vụ trả cho bên cho thuê khoán tiền trong thời hạn thuê khoán, và trả lại tài sản khi hợp đồng chấm dứt.
Điều 489. Khai thác tài sản thuê khoán
Bên thuê khoán phải khai thác tài sản thuê khoán đúng mục đích đã thỏa thuận và báo cho bên thuê khoán theo định kỳ về tình trạng tài sản và tình hình khai thác tài sản; nếu bên cho thuê khoán có yêu cầu hoặc cần báo đột xuất thì bên thuê khoán phải báo kịp thời. Khi bên thuê khoán khai thác công dụng tài sản thuê khoán không đúng mục đích thì bên cho thuê khoán có quyền đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng và yêu cầu bồi thường thiệt hại.
Văn phòng Luật sư Nhân Chính
Liên hệ luật sư: 0936683699 - 0983951338