Luật sư Hà Thị Khuyên
Luật sư Nguyễn Văn Đồng
Quyền đòi lại tài sản của bên bán phát sinh khi bên mua không hoàn thành nghĩa vụ thanh toán của mình. Khi thực hiện quyền năng này, pháp luật quy định cụ thể bên bán đã nhận bao nhiêu tiền do bên mua thanh toán thì hoàn trả lại sau khi trừ đi khấu hao do việc sử dụng tài sản của bên mua trong thời hạn trả chậm; bên bán được quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại nếu tài sản bán do bên mua làm mất, hư hỏng.
Tại Điều 332 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định quyền đòi lại tài sản. Theo đó, trường hợp bên mua không hoàn thành nghĩa vụ thanh toán cho bên bán theo thỏa thuận thì bên bán có quyền đòi lại tài sản. Bên bán hoàn trả cho bên mua số tiền bên mua đã thanh toán sau khi trừ giá trị hao mòn tài sản do sử dụng. Trường hợp bên mua làm mất, hư hỏng tài sản thì bên bán có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại.
Từ quy định này có thể hiểu, quyền đòi lại tài sản là quyền của bên bán, đòi lại tài sản từ bên mua nếu bên mua không hoàn thành nghĩa vụ thanh toán. Trong quan hệ mua bán tài sản không phải lúc nào các bên cũng đủ điều kiện để mua đứt bán đoạn, mà trong một số trường hợp các bên có thể thỏa thuận về việc mua chậm trả dần. Trong quan hệ mua bán theo hình thức mua chậm trả dần, bên mua được chiếm hữu, sử dụng tài sản mua mặc dù chưa thanh toán tiền, vì vậy bên mua hoàn toàn có đủ điều kiện để trốn tránh thực hiện nghĩa vụ trả tiền cho bên bán. Do đó, để bảo vệ quyền được thanh toán cho bên bán, pháp luật quy định biện pháp bảo đảm bảo lưu quyền sở hữu. Mặc dù bên mua vẫn có quyền sử dụng, chiếm hữu tài sản mua, nhưng bên bán vẫn là chủ sở hữu hợp pháp đối với tài sản, việc định đoạt tài sản của bên mua được thực hiện dưới sự kiểm soát của bên bán cho đến khi bên mua hoàn thành nghĩa vụ thanh toán.
Trong biện pháp bảo lưu quyền sở hữu, bên mua không cần giao tài sản bảo đảm cho bên bán, do đó, khi bên mua không hoàn thành nghĩa vụ thanh toán theo thỏa thuận thì bên bán có quyền đòi lại tài sản. Vì, bên bán vẫn là chủ sở hữu hợp pháp của tài sản, nên khi bên mua không thực hiện nghĩa vụ, khi đến hạn bên bán được đòi lại tài sản. Khi giao kết hợp đồng mua bán tài sản theo hình thức mua chậm trả dần, bên mua thanh toán trước cho bên bán một khoản tiền, phần còn lại được thanh toán sau trong thời hạn mà hai bên thỏa thuận. Vì vậy, khi bên bán đòi lại tài sản thì đồng thời phải trả lại cho bên mua số tiền mà bên mua đã thanh toán trước đó. Sau một thời gian sử dụng, tài sản có thể bị hao mòn do lỗi của bên mua, vì vậy bên bán được quyền khấu trừ giá trị hao mòn tài sản, trước khi trả lại tiền cho bên mua. Lưu ý, hao mòn giá trị tài sản ở đây phải là do việc sử dụng tài sản của bên mua, chứ không phải hao mòn tự nhiên của tài sản.
Tại khoản 2 Điều 41 Nghị định số 21/2021/NĐ-CP ngày 16/8/2017 của Chính phủ quy định thi hành BLDS về bảo đảm thực hiện nghĩa vụ quy định bên mua không phải chịu trách nhiệm về hao mòn tự nhiên của tài sản được bảo lưu quyền sở hữu. Nếu tài sản bị mất nát, hư hỏng thì bên bán có quyền yêu cầu bên mua bồi thường thiệt hại tương đương với giá trị thiệt hại. Tuy nhiên, trong thời hạn bảo lưu quyền sở hữu, bên mua hoặc bên thứ ba có thể đầu tư vào tài sản, người đầu tư có thể là bên mua hoặc bên thứ ba tuỳ bào từng trường hợp và nội dung này được quy định tại khoản 1 Điều 41 Nghị định số 21/NĐ-CP. (Nghị định số 21/NĐ-CP ngày 16/8/2017 của Chính phủ quy định thi hành BLDS về bảo đảm thực hiện nghĩa vụ).
Điều 332. Quyền đòi lại tài sản
Trường hợp bên mua không hoàn thành nghĩa vụ thanh toán cho bên bán theo thỏa thuận thì bên bán có quyền đòi lại tài sản. Bên bán hoàn trả cho bên mua số tiền bên mua đã thanh toán sau khi trừ giá trị hao mòn tài sản do sử dụng. Trường hợp bên mua làm mất, hư hỏng tài sản thì bên bán có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại.
Liên hệ tư vấn luật sư: 0936683699 - 0983951338