Cùng với quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng rất nhiều quan hệ có yếu tố nước ngoài phát sinh như quan hệ dân sự, lao động, hôn nhân gia đình, kinh doanh thương mại có yếu tố nước ngoài. Khi các bên chủ thể hoặc cơ quan nhà nước áp dụng pháp luật nước ngoài sẽ phải tuân thủ những nội dung nhất định. Xác định pháp luật áp dụng khi giải quyết tranh chấp đối với các quan hệ pháp luật có yếu tố nước ngoài là một trong những yếu tố quan trọng giúp giải quyết tranh chấp bởi các quan hệ pháp luật có yếu tố nước ngoài sẽ có thể xảy ra những xung đột pháp luật gây khó khăn cho việc giải quyết tranh chấp; nên việc xác định pháp luật áp dụng để giải quyết tranh chấp có yếu tố nước ngoài sẽ được xác định dựa trên một số quy định, nguyên tắc nhất định, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận trước về luật áp dụng.
Tại Điều 680 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về thừa kế có yếu tố nước ngoài. Theo đó, thừa kế được xác định theo pháp luật của nước mà người để lại di sản thừa kế có quốc tịch ngay trước khi chết. Việc thực hiện quyền thừa kế đối với bất động sản được xác định theo pháp luật của nước nơi có bất động sản đó.
Thừa kế có yếu tố nước ngoài là quan hệ thừa kế có một trong các yếu tố như người để lại di sản hoặc nhận thừa kế là cá nhân, pháp nhân nước ngoài; di sản thừa kế tồn tại ở nước ngoài; sự kiện chết của người để lại di sản xảy ra ở nước ngoài.
Theo quy định tại khoản 1 Điều 680 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì thừa kế được xác định theo pháp luật của nước mà người để lại di sản thừa kế có quốc tịch trước khi chết. Quy định này sử dụng hệ thuộc luật quốc tịch, theo đó quốc tịch của người để lại di sản sẽ là căn cứ để xác định pháp luật của nước nào sẽ điều chỉnh quan hệ thừa kế có yếu tố nước ngoài. Các vấn đề mà pháp luật sẽ điều chỉnh trong quan hệ thừa kế là thời điểm, địa điểm mở thừa kế; xác định hàng thừa kế; quyền và nghĩa vụ của người thừa kế; xác định di sản thừa kế; ai không có quyền thừa kế...
Pháp luật áp dụng đối với quyền thừa kế bất động sản, bất động sản là một tài sản đặc biệt, là đất và những tài sản gắn liền với đất đai, mà đất đai lại là một phần lãnh thổ quốc gia không thể dịch chuyển được, do đó quy định của pháp luật đối với quan hệ thừa kế bất động sản có yếu tố nước ngoài khác biệt hơn. Theo đó, việc thực hiện quyền thừa kế đối với bất động sản được xác định theo luật của nước nơi có bất động sản đó. Ví dụ: M là công dân nước Pháp có một vợ và một con. M làm việc tại Việt Nam nên đã mua một căn hộ tại Việt Nam. M gặp tai nạn và qua đời, di sản mà M để lại có 500 triệu tiền mặt và căn hộ tại Việt Nam trị giá 1 tỷ. Lúc này, nếu chia di sản thừa kế thông thường sẽ được điều chỉnh bởi pháp luật nước Pháp (nơi mà cá nhân có quốc tịch); song vì di sản thừa kế có bất động sản là căn hộ tọa lạc tại Việt Nam, nên việc thực hiện quyền thừa kế đối với căn hộ này do pháp luật Việt Nam trực tiếp điều chỉnh.
Việc xác định một quan hệ có phải quan hệ thừa kế có yếu tố nước ngoài hay không rất quan trọng. Điều này không chỉ giúp xác định đúng cơ quan tài phán có thẩm quyền giải quyết vụ việc khi xảy ra tranh chấp mà còn là cơ sở để giải quyết xung đột pháp luật giữa các nước khi điều chỉnh vấn đề đó khác nhau. Dựa trên quy định pháp luật Việt Nam thì việc xác định hàng thừa kế, suất thừa kế, thanh toán phân chia di sản... thuộc về điều chỉnh của pháp luật của nước mà người để lại di sản có quốc tịch trước khi chết. Đối với việc thực hiện quyền thừa kế đối với bất động sản phải phụ thuộc vào pháp luật nơi có bất động sản mà không còn thuộc phạm vi điều chỉnh của nước nơi người để lại di sản có quốc tịch. Việc xác định Tòa án có thẩm quyền giải quyết hay xác định đúng pháp luật điều chỉnh của quan hệ thừa kế là một vấn đề hết sức phức tạp và bị chi phối bởi nhiều yếu tố khác nhau.
Điều 680. Thừa kế
1. Thừa kế được xác định theo pháp luật của nước mà người để lại di sản thừa kế có quốc tịch ngay trước khi chết.
2. Việc thực hiện quyền thừa kế đối với bất động sản được xác định theo pháp luật của nước nơi có bất động sản đó.
Văn phòng Luật sư Nhân Chính
Liên hệ luật sư: 0936683699 - 0983951338