Theo quy định tại Điều 430 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì hợp đồng mua bán tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên bán chuyển quyền sở hữu tài sản cho bên mua và bên mua trả tiền cho bên bán. Ngoài ra, trong hợp đồng mua bán tài sản có thể có sự thỏa thuận giữa hai bên về điều kiện chuộc lại tài sản. Hợp đồng mua bán tài sản với điều kiện chuộc lại là một loại hợp đồng mua bán, mà theo đó bên bán thỏa thuận với bên mua về quyền chuộc lại tài sản đã bán sau một thời hạn gọi là thời hạn chuộc lại.
Tại Điều 454 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định việc chuộc lại tài sản đã bán. Theo đó, bên bán có thể thỏa thuận với bên mua về quyền chuộc lại tài sản đã bán sau một thời hạn gọi là thời hạn chuộc lại. Thời hạn chuộc lại tài sản do các bên thỏa thuận; trường hợp không có thỏa thuận thì thời hạn chuộc lại không quá 01 năm đối với động sản và 05 năm đối với bất động sản kể từ thời điểm giao tài sản, trừ trường hợp luật liên quan có quy định khác. Trong thời hạn này, bên bán có quyền chuộc lại bất cứ lúc nào, nhưng phải báo trước cho bên mua trong một thời gian hợp lý. Giá chuộc lại là giá thị trường tại thời điểm và địa điểm chuộc lại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. Trong thời hạn chuộc lại, bên mua không được xác lập giao dịch chuyển quyền sở hữu tài sản cho chủ thể khác và phải chịu rủi ro đối với tài sản, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
Thời hạn chuộc tài sản được xác định theo hai phương thức:
(1) Theo thỏa thuận của các bên, trường hợp này pháp luật không giới hạn thời hạn chuộc lại tài sản, mà trao quyền cho các bên. Thời hạn được xác định dựa trên ý chí của các bên, mỗi bên sẽ đứng trên quyền lợi của mình và thống nhất ý chí với nhau. Tuy nhiên thông thường các bên sẽ không thỏa thuận về thời hạn quá dài, vì nếu thời hạn chuộc lại tài sản quá dài sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi của bên mua. Trong thời hạn chuộc lại tài sản bên mua không thể đưa tài sản vào giao dịch sẽ làm ảnh hưởng đến giá trị, chất lượng của tài sản.
(2) Theo quy định của pháp luật, nếu các bên không có thỏa thuận thì vì lợi ích của bên mua, và đảm bảo giá trị khai thác tài sản pháp luật đã ấn định thời hạn chuộc lại tài sản. Cụ thể đối với tài sản mua bán là động sản thì thời hạn không quá 01 năm, và 05 năm đối với bất động sản kể từ thời điểm giao tài sản.
Trong thời hạn chuộc lại tài sản thì bên bán có quyền chuộc lại tài sản bất cứ lúc nào, nhưng phải thông báo trước cho bên mua một quãng thời gian hợp lý để bên mua kịp thời chuẩn bị trao lại tài sản theo thỏa thuận. Giá chuộc lại được tính theo giá thị trường tại thời điểm và địa điểm chuộc lại. Điều đó có nghĩa giá tài sản có thể thấp hơn hoặc cao hơn giá bán ban đầu, thông thường, giá chuộc lại thường cao hơn giá bán ban đầu. Vì bên mua tài sản theo phương thức mua bán có chuộc lại tài sản, nên họ bị ràng buộc vào quyền chuộc lại tài sản của bên bán. Mặc dù quyền sở hữu của bên mua được xác lập kể từ thời điểm mua tài sản, nhưng đó lại là quyền sở hữu không đầy đủ.
Trong hợp đồng mua bán thông thường, sau khi bên mua xác lập quyền sở hữu với tài sản mua bán thì họ được toàn quyền định đoạt tài sản. Nhưng đối với hình thức chuộc lại tài sản đã bán, quyền định đoạt của bên mua bị giới hạn trong thời gian chuộc lại tài sản, cụ thể trong thời gian chuộc lại tài sản bên mua không được xác lập giao dịch chuyển quyền sở hữu tài sản cho chủ thể khác. Quy định về nghĩa vụ của bên mua trong thời hạn chuộc lại nhằm bảo vệ lợi ích của bên bán, đảm bảo quyền được chuộc lại tài sản của mình. Bên cạnh đó, bên mua phải chịu mọi rủi ro đối với tài sản, vì trong thời hạn chuộc lại tài sản, tài sản vẫn thuộc sở hữu của bên mua, họ là chủ thể thực hiện việc nắm giữ, chiếm hữu tài sản. Nên nếu rủi ro phát sinh thì bên mua phải chịu trách nhiệm. Trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác thì ưu tiên áp dụng thỏa thuận của các bên.
Điều 454. Chuộc lại tài sản đã bán
1. Bên bán có thể thỏa thuận với bên mua về quyền chuộc lại tài sản đã bán sau một thời hạn gọi là thời hạn chuộc lại.
Thời hạn chuộc lại tài sản do các bên thỏa thuận; trường hợp không có thỏa thuận thì thời hạn chuộc lại không quá 01 năm đối với động sản và 05 năm đối với bất động sản kể từ thời điểm giao tài sản, trừ trường hợp luật liên quan có quy định khác. Trong thời hạn này, bên bán có quyền chuộc lại bất cứ lúc nào, nhưng phải báo trước cho bên mua trong một thời gian hợp lý. Giá chuộc lại là giá thị trường tại thời điểm và địa điểm chuộc lại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
2. Trong thời hạn chuộc lại, bên mua không được xác lập giao dịch chuyển quyền sở hữu tài sản cho chủ thể khác và phải chịu rủi ro đối với tài sản, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
Văn phòng Luật sư Nhân Chính
Liên hệ luật sư: 0936683699 - 0983951338