Luật sư Hà Thị Khuyên
Luật sư Nguyễn Văn Đồng
Theo khoản 8 Điều 3 Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 quy định “Biện pháp xử lý chuyển hướng” là biện pháp giám sát, giáo dục, phòng ngừa áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội, bao gồm các biện pháp xử lý chuyển hướng tại cộng đồng quy định từ khoản 1 đến khoản 11 Điều 36 và khoản 12 Điều 36 của Luật Tư pháp người chưa thành niên.
1. Mục đích xử lý chuyển hướng:
Tại Điều 34 Luật Tư pháp người chưa thành niên quy định mục đích xử lý chuyển hướng nhằm: Xử lý kịp thời và hiệu quả đối với người chưa thành niên; Giúp người chưa thành niên thay đổi nhận thức, nhận biết, sửa chữa sai lầm đã gây ra, tự rèn luyện khắc phục, ngăn ngừa nguyên nhân dẫn đến hành vi phạm tội và giáo dục họ trở thành công dân có ích cho xã hội; Đẩy mạnh việc hòa giải giữa người chưa thành niên và bị hại bị ảnh hưởng bởi hành vi phạm tội của người chưa thành niên; Nâng cao trách nhiệm của gia đình và cộng đồng tham gia trực tiếp vào hoạt động xử lý chuyển hướng; Hạn chế tác động tiêu cực của thủ tục tố tụng hình sự đối với người chưa thành niên; Ngăn ngừa người chưa thành niên phạm tội mới, tạo điều kiện tái hòa nhập cộng đồng.
2. Biện pháp xử lý chuyển hướng:
Tại Điều 36 Luật Tư pháp người chưa thành niên quy định các biện pháp xử lý chuyển hướng đối với người chưa thành niên phạm tội bao gồm:
- Khiển trách.
- Xin lỗi bị hại.
- Bồi thường thiệt hại.
- Giáo dục tại xã, phường, thị trấn.
- Quản thúc tại gia đình.
- Hạn chế khung giờ đi lại.
- Cấm tiếp xúc với người có nguy cơ dẫn đến người chưa thành niên phạm tội mới.
- Cấm đến địa điểm có nguy cơ dẫn đến người chưa thành niên phạm tội mới.
- Tham gia chương trình học tập, dạy nghề.
- Tham gia điều trị hoặc tư vấn tâm lý.
- Thực hiện công việc phục vụ cộng đồng.
- Giáo dục tại trường giáo dưỡng.
3. Điều kiện và nguyên tắc áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng:
Tại Điều 39 Luật Tư pháp người chưa thành niên quy định điều kiện áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng. Theo đó, người chưa thành niên phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 37 Luật Tư pháp người chưa thành niên có thể được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng khi có đủ các điều kiện sau đây:
- Có chứng cứ xác định người chưa thành niên đã thực hiện hành vi phạm tội;
- Người chưa thành niên thừa nhận mình đã thực hiện hành vi phạm tội;
- Người chưa thành niên đồng ý bằng văn bản về việc xử lý chuyển hướng.
Về nguyên tắc áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng: Việc áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng phải căn cứ vào tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội; khả năng giáo dục, phục hồi của người chưa thành niên phạm tội và sự an toàn của bị hại, cộng đồng. Việc lựa chọn biện pháp xử lý chuyển hướng áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội phải phù hợp với hoàn cảnh, độ tuổi, đặc điểm tâm sinh lý của họ. Người chưa thành niên phạm tội có thể bị áp dụng một hoặc nhiều biện pháp xử lý chuyển hướng tại cộng đồng. Biện pháp xử lý chuyển hướng quy định tại các khoản 6, 7, 8, 9, 10 và 11 Điều 36 Luật Tư pháp người chưa thành niên phải áp dụng đồng thời với một hoặc nhiều biện pháp xử lý chuyển hướng quy định tại các khoản 1, 2, 3, 4 và 5 Điều 36 Luật Tư pháp người chưa thành niên. Trường hợp người chưa thành niên phạm tội bị áp dụng nhiều biện pháp xử lý chuyển hướng tại cộng đồng khác nhau nhưng cùng phải thực hiện nghĩa vụ quy định tại các điểm b, c, d và đ khoản 2 Điều 23 Luật Tư pháp người chưa thành niên thì thời gian thực hiện nghĩa vụ không vượt quá mức thời hạn cao nhất quy định đối với biện pháp được áp dụng. Không áp dụng biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng đồng thời với các biện pháp xử lý chuyển hướng tại cộng đồng. Không áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng nếu tại thời điểm xem xét người phạm tội đã đủ 18 tuổi.
4. Trường hợp áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng:
Tại Điều 37 Luật Tư pháp người chưa thành niên quy định trường hợp áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng. Theo đó, người chưa thành niên phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, nếu không thuộc trường hợp được miễn trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự thì có thể được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng:
Thứ nhất, người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng theo quy định của Bộ luật Hình sự, trừ trường hợp quy định tại khoản 1 và khoản 3 Điều 38 Luật Tư pháp người chưa thành niên;
Thứ hai, người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng do vô ý, phạm tội nghiêm trọng hoặc phạm tội ít nghiêm trọng theo quy định của Bộ luật Hình sự, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 38 Luật Tư pháp người chưa thành niên;
Thứ ba, người chưa thành niên là người đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án.
5. Trường hợp không được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng:
Tại Điều 38 Luật Tư pháp người chưa thành niên quy định trường hợp không được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng.
(1) Người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi không được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 37 Luật Tư pháp người chưa thành niên:
- Phạm tội rất nghiêm trọng về một trong các tội phạm sau đây: Tội giết người, Tội hiếp dâm, Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi, Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, Tội sản xuất trái phép chất ma túy;
- Phạm tội rất nghiêm trọng 02 lần trở lên hoặc phạm nhiều tội rất nghiêm trọng theo quy định của Bộ luật Hình sự;
- Phạm tội đặc biệt nghiêm trọng theo quy định của Bộ luật Hình sự.
(2) Người chưa thành niên từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi không được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 37 Luật Tư pháp người chưa thành niên:
- Phạm tội nghiêm trọng về một trong các tội phạm sau đây: Tội hiếp dâm, Tội sản xuất trái phép chất ma túy, Tội tàng trữ trái phép chất ma túy, Tội mua bán trái phép chất ma túy, Tội vận chuyển trái phép chất ma túy, Tội chiếm đoạt chất ma túy;
- Tái phạm, tái phạm nguy hiểm;
- Phạm tội nghiêm trọng do cố ý 02 lần trở lên hoặc phạm nhiều tội nghiêm trọng do cố ý theo quy định của Bộ luật Hình sự;
- Phạm tội rất nghiêm trọng do cố ý hoặc phạm tội đặc biệt nghiêm trọng theo quy định của Bộ luật Hình sự.
(3) Người chưa thành niên đã được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng mà phạm tội mới.
Liên hệ tư vấn luật sư: 0983951338 - 0936683699