Hiện nay có nhiều lý do khác nhau mà một cá nhân hay pháp nhân không thể tham gia các quan hệ dân sự mà họ phải nhờ người khác giúp mình thể hiện ý chí và nguyện vọng với chủ thể khác. Để giúp cho các giao dịch dân sự diễn ra bình thường pháp luật cho phép hình thành hợp đồng ủy quyền giữa bên ủy quyền và bên dược ủy quyền, theo đó bên được ủy quyền có nghĩa vụ thực hiện công việc nhân danh bên ủy quyền, bên ủy quyền chỉ phải trả thù lao nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định.
Hợp đồng ủy quyền là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên được ủy quyền có nghĩa vụ thực hiện công việc nhân danh bên ủy quyền, bên ủy quyền chỉ phải trả thù lao nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định. Theo quy định pháp luật thì hợp đồng ủy quyền làm phát sinh hai mối quan hệ pháp lý cùng tồn tại song song với nhau, đó là (1) quan hệ giữa người ủy quyền và người được ủy quyền; trong quan hệ này, bên được ủy quyền thực hiện công việc nhân danh bên ủy quyền trong phạm vi thẩm quyền theo các bên thỏa thuận hoặc pháp luật quy định; (2) quan hệ giữa người được ủy quyền và người thứ ba; người thứ ba là người xác lập giao dịch dân sự với người được ủy quyền; bên được ủy quyền nhân danh bên ủy quyền tham gia xác lập, thực hiện các giao dịch dân sự với bên thứ ba. Bên được ủy quyền có quyền và nghĩa vụ nhất định với người thứ ba của giao dịch. Mục đích của việc ủy quyền là giúp thực hiện công việc của bên ủy quyền. Tuy nhiên, vì một lý do nào đó mà bên được ủy quyền không thể thực hiện được công việc đã được giao phó. Trong trường hợp đó, pháp luật cho phép bên bên được ủy quyền được ủy quyền lại cho người khác.
Tại Điều 565 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định nghĩa vụ của bên được ủy quyền. Theo đó, nghĩa vụ của bên được ủy quyền gồm: Thực hiện công việc theo ủy quyền và báo cho bên ủy quyền về việc thực hiện công việc đó. Báo cho người thứ ba trong quan hệ thực hiện ủy quyền về thời hạn, phạm vi ủy quyền và việc sửa đổi, bổ sung phạm vi ủy quyền. Bảo quản, giữ gìn tài liệu và phương tiện được giao để thực hiện việc ủy quyền. Giữ bí mật thông tin mà mình biết được trong khi thực hiện việc ủy quyền. Giao lại cho bên ủy quyền tài sản đã nhận và những lợi ích thu được trong khi thực hiện việc ủy quyền theo thỏa thuận hoặc theo quy định của pháp luật. Bồi thường thiệt hại do vi phạm nghĩa vụ quy định tại Điều 565 Bộ luật Dân sự. Cụ thể:
Nghĩa vụ thực hiện công việc theo ủy quyền và báo cáo cho bên ủy quyền, chủ thể được ủy quyền phải thực hiện công việc theo ủy quyền, bên được ủy quyền phải thực hiện công việc trong phạm vi được ủy quyền và phải báo cáo cho bên ủy quyền về việc thực hiện công việc đó. Bên được ủy quyền thực hiện công việc thay cho bên ủy quyền về bản chất công việc đó vẫn thuộc quyền và nghĩa vụ của bên ủy quyền; bên ủy quyền có quyền được biết tiến trình thực hiện công việc đó; việc báo cáo là nghĩa vụ bắt buộc của bên được ủy quyền, điều này làm giảm tình trạng bên được ủy quyền lạm dụng ủy quyền thực hiện hành vi gây bất lợi cho bên ủy quyền.
Nghĩa vụ báo cho người thứ ba trong quan hệ thực hiện ủy quyền về các nội dung liên quan đến hợp đồng ủy quyền, bên được ủy quyền thay mặt bên ủy quyền xác lập, thực hiện các giao dịch dân sự với người thứ ba, vì thế nếu không báo cho người thứ ba về các thông tin liên quan đến việc ủy quyền thì không có cơ sở để người thứ ba tiếp nhận quan hệ với bên được ủy quyền; việc bên được ủy quyền có nghĩa vụ thông báo cho người thứ ba trong quan hệ thực hiện ủy quyền về thời hạn, phạm vi ủy quyền và việc sửa đổi, bổ sung phạm vi ủy quyền. Nếu bên thứ ba giao dịch với bên được ủy quyền những công việc vượt quá phạm vi ủy quyền hoặc khi thời hạn ủy quyền đã hết thì không làm phát sinh trách nhiệm của bên ủy quyền đối với giao dịch đó, điều này có thể gây thiệt hại nặng nề cho bên thứ ba, nên mục đích của quy định này là nhằm bảo vệ cho lợi ích của bên thứ ba tham gia giao dịch với bên được ủy quyền.
Nghĩa vụ bảo quản, giữ gìn tài liệu, phương tiện được giao, bên ủy quyền chuyển giao cho bên được ủy quyền những tài liệu, phương tiện có liên quan. Bên được ủy quyền được sử dụng những tài liệu, phương tiện do bên ủy quyền cung cấp vào việc hoàn thành công việc ủy quyền, đã làm phát sinh nghĩa vụ của bên được ủy quyền trong việc bảo quản, giữ gìn tài liệu, phương tiện mà bên ủy quyền cung cấp. Bên được ủy quyền phải bảo quản, giữ gìn tài sản đó tránh làm mất mát, hư hỏng tài sản gây thiệt hại cho bên ủy quyền.
Nghĩa vụ giữ bí mật thông tin mà mình biết khi thực hiện việc ủy quyền, bên được ủy quyền có nghĩa vụ giữ bí mật những tin quan trọng liên quan đến việc ủy quyền mà bên ủy quyền cung cấp; một số công việc hoặc một số lĩnh vực có những thông tin có tính quan trọng sẽ ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh hoặc có ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của bên ủy quyền; nên đối với những thông tin này thì bên được ủy quyền có nghĩa vụ giữ bí mật, những thông tin quan trọng này mang tính chất tương đối, bên được ủy quyền khó có thể xác định được thông tin nào cần phải giữ bí mật.
Nghiã vụ giao lại cho bên ủy quyền những tài sản đã nhận và những lợi ích thu được trong khi thực hiện việc ủy quyền, khi công việc ủy quyền kết thúc bên được ủy quyền có nghĩa vụ giao lại cho bên ủy quyền những tài sản đã nhận và những lợi ích thu được trong khi thực hiện việc ủy quyền; tài sản đã nhận có thể là những tài sản mà bên ủy quyền cung cấp nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình thực hiện việc ủy quyền; những lợi ích phát sinh từ việc ủy quyền chính là kết quả của việc thực hiện công việc nhân danh và vì lợi ích của bên ủy quyền, được bên được ủy quyền thu được sau khi thực hiện việc ủy quyền; về lý nó đương nhiên thuộc về bên ủy quyền và bên được ủy quyền có nghĩa vụ trả lại cho họ khi thời hạn ủy quyền kết thúc.
Nghĩa vụ bồi thường thiệt hại do vi phạm nghĩa vụ, đây là hậu quả của việc bên được ủy quyền không thực hiện hoặc thực hiện không đúng những nghĩa trên, bởi khi một bên có hành vi vi phạm nghĩa vụ mà gây thiệt hại cho chủ thể khác thì phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại, đây là quy định nhằm ràng buộc trách nhiệm và nâng cao ý thức của bên được ủy quyền trong việc hoàn thành tốt nghĩa vụ của mình theo quy định pháp luật.
Điều 565. Nghĩa vụ của bên được ủy quyền
1. Thực hiện công việc theo ủy quyền và báo cho bên ủy quyền về việc thực hiện công việc đó.
2. Báo cho người thứ ba trong quan hệ thực hiện ủy quyền về thời hạn, phạm vi ủy quyền và việc sửa đổi, bổ sung phạm vi ủy quyền.
3. Bảo quản, giữ gìn tài liệu và phương tiện được giao để thực hiện việc ủy quyền.
4. Giữ bí mật thông tin mà mình biết được trong khi thực hiện việc ủy quyền.
5. Giao lại cho bên ủy quyền tài sản đã nhận và những lợi ích thu được trong khi thực hiện việc ủy quyền theo thỏa thuận hoặc theo quy định của pháp luật.
6. Bồi thường thiệt hại do vi phạm nghĩa vụ quy định tại Điều này.
Văn phòng Luật sư Nhân Chính
Liên hệ luật sư: 0936683699 - 0983951338