Phạm vi điều chỉnh của Bộ luật Dân sự năm 2015 (Điều 1)
05/06/2024
Thừa kế theo pháp luật (Điều 649)
Cá nhân có quyền sở hữu với tài sản của mình, sau khi chết, số tài sản còn lại được chia đều cho những người thừa kế; người được thừa kế theo pháp luật là những người có quan hệ huyết thống, quan hệ hôn nhân và nuôi dưỡng. Những người được hưởng thừa kế theo quy định của pháp luật không phụ thuộc vào mức độ năng lực hành vi. Mọi người bình đẳng trong việc hưởng di sản thừa kế của người chết, thực hiện nghĩa vụ mà người chết chưa thực hiện trong phạm vi di sản nhận.
Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp: Không có di chúc; di chúc không hợp pháp; những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế; những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản thừa kế hoặc từ chối nhận di sản.
Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản thừa kế sau: Phần di sản không được định đoạt trong di chúc; phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật; phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.
Tại Điều 649 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về việc phân chia di sản thừa kế theo pháp luật. Theo đó, thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định.
Thừa kế theo pháp luật không dựa trên ý chí, nguyện vọng của người để lại di sản; nếu thừa kế theo chúc người để lại sản dựa trên ý chí của chính mình nhắm định đoạt tài sản của mình, mà phần thừa kế của mỗi người thừa kế có thể không bằng nhau hoặc có thể có người thừa kế không được hưởng di sản do người lập di chúc đã truất quyền thừa kế của họ; thì thừa kế theo pháp luật hoàn toàn trái ngược; trong thừa kế theo pháp luật, việc chia di sản thừa kế không dựa trên ý chí của người để lại di sản, di sản người đó để lại được chia theo quy định pháp luật, do đó phần thừa kế của những người hưởng di sản là như nhau; bởi vì thừa kế theo pháp luật là hình thức thừa kế không dựa trên nội di chúc, tuân theo quy luật vận động của tài sản nên pháp luật thực hiện chia di sản cho những người thừa kế, để họ kế thừa, phát triển tài sản của người đã chết; vì không có căn cứ để xác minh phần hưởng di sản của từng người, nên nhằm mục đích đảm bảo tính công bằng, tránh tranh chấp giữa những người thừa kế, pháp luật đã quy định phần di sản của mỗi người là như nhau.
Thừa kế theo pháp luật không xác định được chủ thể cụ thể mà người để lại di sản muốn để lại di sản cho họ, nên pháp luật xác định người hưởng di sản trong trường hợp này dựa trên quan hệ huyết thống, gần gũi, thân thiết, cụ thể là xác định theo các hàng thừa kế; nhà nước đã thể hiện ý chí thông qua pháp luật, trực tiếp quy định những người có quyền hưởng thừa kế, phân định di sản cho những người thừa kế cùng hàng và các trình tự khác trong quá trình dịch chuyển di sản, căn cứ thừa kế theo hàng thì người thừa kế theo pháp luật chỉ có thể là cá nhân; bởi cũng chỉ cá nhân mới có quan hệ huyết thống, gần gũi, thân thiết với người đã chết; bản chất của thừa kế từ khi bắt đầu xuất hiện là việc truyền di sản từ đời này sang đời khác trong cùng một gia đình có quan hệ máu mủ với nhau; sau này khi xã hội phát triển cùng với sự ra đời của pháp luật thì quyền con người càng được xem trọng hơn, khi đó người ta mới bắt đầu tôn trọng ý chí, nguyện vọng của tất cả các chủ thể trong xã hội; nếu không có sự can thiệp của ý chí chủ thể để lại di sản, thì thừa kế lại quay về với bản chất ban đầu của nó. (Nguyễn Văn Cừ - Trần Thị Huệ, (2017), Bình luận khoa học Bộ luật Dân sự năm 2015 của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nxb. Công an nhân dân).
Như vậy, có thể thấy thừa kế theo pháp luật là sự dịch chuyển tài sản từ người chết sang cho những người còn sống có quan hệ huyết thống, nuôi dưỡng, gần gũi, thân thuộc với họ. Thừa kế theo pháp luật bảo vệ quyền thừa kế của cả người để lại di sản được để lại di sản khi chết, vừa bảo vệ người thừa kế được hưởng di sản đó.
Điều 649. Thừa kế theo pháp luật
Thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định.
Văn phòng Luật sư Nhân Chính
Liên hệ luật sư: 0936683699 - 0983951338
-
-
Áp dụng Bộ luật dân sự (Điều 4)
05/06/2024 -
Áp dụng tập quán (Điều 5)
05/06/2024 -
Áp dụng tương tự pháp luật (Điều 6)
05/06/2024 -
Căn cứ xác lập quyền dân sự (Điều 8)
04/06/2024 -
Thực hiện quyền dân sự (Điều 9)
04/06/2024
