Phạm vi điều chỉnh của Bộ luật Dân sự năm 2015 (Điều 1)
05/06/2024
Bồi thường thiệt hại do người dùng chất kích thích gây ra (Điều 596)
Trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là một loại trách nhiệm dân sự, theo đó người vi phạm nghĩa vụ pháp lý gây tổn hại cho người khác phải bồi thường những tổn thất do mình gây ra mà giữa người có hành vi trái pháp luật gây thiệt hại và người bị thiệt hại không giao kết hợp đồng hoặc có hợp đồng nhưng hành vi gây thiệt hại không thuộc hành vi thực hiện hợp đồng. Vấn đề trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng được quy định tại Chương XX của Bộ luật Dân sự năm 2015 từ Điều 584 đến Điều 608. Hành vi gây thiệt hại có thể được thực hiện bởi bất kỳ chủ thể nào trong xã hội nhưng không phải chủ thể nào cũng có khả năng thực hiện việc bồi thường, việc thực hiện nghĩa vụ bồi thường còn phụ thuộc vào năng lực chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại của từng chủ thể.
Mặc dù người uống rượu hoặc dùng chất kích thích khác gây thiệt hại trong tình trạng không có khả năng nhận thức và làm chủ hành vi, tức là tại thời điểm đó họ không có nhận thức về hành vi và hậu quả của hành vi mà mình thực hiện. Tuy nhiên, trước khi uống rượu hoặc dùng các chất kích thích khác, bản thân họ có nhận thức về việc sử dụng chất kích thích cũng như hậu quả của việc sử dụng chất kích thích, nên bản thân họ bị coi là có lỗi đã để mình rơi vào tình trạng không có khả năng nhận thức và làm chủ hành vi.
Tại Điều 596 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định việc bồi thường thiệt hại do người dùng chất kích thích gây ra. Theo đó, người do uống rượu hoặc do dùng chất kích thích khác mà lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức và làm chủ hành vi, gây thiệt hại cho người khác thì phải bồi thường. Khi một người cố ý dùng rượu hoặc chất kích thích khác làm cho người khác lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức và làm chủ hành vi mà gây thiệt hại thì phải bồi thường cho người bị thiệt hại.
Theo quy định pháp luật người từ đủ 18 tuổi trở lên không bị rơi vào trạng thái mất năng lực hành vi dân sự hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi thì sẽ có đầy đủ năng lực hành vi dân sự, họ có khả năng tham gia vào các giao dịch dân sự và tự chịu trách nhiệm về hành vi của mình; vì thế khi họ dùng chất kích thích là tự đẩy mình rơi vào trạng thái có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, họ tự tước đoạt đi năng lực hành vi của mình, nên họ phải tự chịu trách nhiệm về hành vi đó, những thiệt hại mà họ gây ra khi dùng chất kích thích vẫn làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại của họ.
Trên cơ sở xem xét trách nhiệm bồi thường thiệt hại của họ được xác định dựa trên ý chí chủ quan khi tự đặt mình vào tình trạng không nhận thức làm chủ được hành vi, có nghĩa chủ thể chỉ phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại khi tự mình dùng rượu bia, chất kích thích và gây nên thiệt hại; trường hợp việc dùng rượu, bia, chất kích nằm ngoài ý chí của chủ thể thì trách nhiệm bồi thường thiệt hại được xác định theo phương thức khác. Nếu một người gây thiệt hại do dùng chất kích thích nhưng bản thân họ không tự kiểm soát được việc dùng chất kích thích, tức có người thứ ba cố tình dùng chất chất kích thích để người này gây thiệt hại thì không làm phát sinh trách nhiệm bồi thường của người gây thiệt hại. Còn nếu người thứ ba cưỡng ép người khác dùng rượu, bia, chất kích thích làm cho người nảy rơi vào trạng thái khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, vì đã gây nên thiệt hại thì chính người thứ ba phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho người bị hại.
Trách nhiệm bồi thường thiệt hại phát sinh không cần xem xét đền mục đích của việc ép người khác dùng chất kích thích có phải cố tình để người kia gây nên thiệt hại hay không; chủ thể phải chịu trách nhiệm do cả lỗi cố ý hoặc vô ý, do họ là người có lỗi trong việc đặt người khác vào tình trạng không tỉnh táo, không nhận thức và làm chủ hành vi, khiến cho thiệt hại xảy ra; hành vi của người thứ ba phải mang tính chất cưỡng ép như: khống chế đổ rượu bia vào miệng, tiêm chất kích thích vào người… bởi thường thì khi một người cố ép người kia uống bằng lời nói mà không sử dụng biện pháp cưỡng chế thì không được xem là căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại của họ; người bị ép vẫn đang trong trạng thái có thể nhận thức làm chủ hành vi nên họ hoàn toàn có thể từ chối.
Từ quy định trên có thể thấy người uống rượu hoặc do dùng chất kích thích khác mà lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức và làm chủ hành vi, gây thiệt hại thiệt hại cho người khắc thì phải bồi thường và Bộ luật Dân sự cũng có quy định khi một người cố ý dùng rượu hoặc do dùng chất kích thích khác mà lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức và làm chủ hành vi, gây thiệt hại cho người bị thiệt hại. Việc buộc người dùng chất kích thích gây thiệt hải phải bồi thường hoàn toàn phù hợp với căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại được quy định tại khoản 1 Điều 585 Bộ luật Dân sự. Nếu một người cố ý dùng rượu hoặc chất kích thích khác làm cho người khác lầm vào tình trạng mất khả năng nhận thức và làm chủ hành vi mà gây thiệt hại thì phải bồi thường cho người bị thiệt hại. Người cố ý được đề cập trong trường họp này phải cố ý cả về ý chí và hành vi, tức là bản thân họ mong muốn người khác sử dụng chất kích thích và sử dụng mọi cách thức có thể để đưa chất kích thích vào cơ thể người khác, làm cho người đó không thể phản kháng.
Điều 596. Bồi thường thiệt hại do người dùng chất kích thích gây ra
1. Người do uống rượu hoặc do dùng chất kích thích khác mà lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức và làm chủ hành vi, gây thiệt hại cho người khác thì phải bồi thường.
2. Khi một người cố ý dùng rượu hoặc chất kích thích khác làm cho người khác lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức và làm chủ hành vi mà gây thiệt hại thì phải bồi thường cho người bị thiệt hại.
Văn phòng Luật sư Nhân Chính
Liên hệ luật sư: 0936683699 - 0983951338
-
-
Áp dụng Bộ luật dân sự (Điều 4)
05/06/2024 -
Áp dụng tập quán (Điều 5)
05/06/2024 -
Áp dụng tương tự pháp luật (Điều 6)
05/06/2024 -
Căn cứ xác lập quyền dân sự (Điều 8)
04/06/2024 -
Thực hiện quyền dân sự (Điều 9)
04/06/2024
