Luật sư Hà Thị Khuyên

Luật sư Nguyễn Văn Đồng

Điều 82 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định các biện pháp tư pháp áp dụng đối với pháp nhân thương mại phải chịu trách nhiệm hình sự. 

Khoản 1 Bộ luật Hình sự năm 2015 xác định các biện pháp tư pháp có thể áp dụng đối với pháp nhân thương mại bị kết án. Trong đó gồm các biện pháp tư pháp được quy định chung cho người phạm tội và cho pháp nhân thương mại phải chịu trách nhiệm hình sự và các biện pháp tư pháp được quy định riêng cho pháp nhân thương mại.

Các biện pháp tư pháp chung cho 2 chủ thể là: Tịch thu vật, tiền trực tiếp liên quan đến tội phạm được quy định tại Điều 47 Bộ luật Hình sự; và Trả lại tài sản, sửa chữa hoặc bồi thường thiệt hại; buộc công khai xin lỗi được quy định tại Điều 48 Bộ luật Hình sự.

Các biện pháp tư pháp được quy định riêng cho pháp nhân thương mại bị kết án gồm: Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu; và Buộc thực hiện một số biện pháp nhằm khắc phục, ngăn chặn hậu quả tiếp tục xảy ra. 

Các biện pháp tư pháp được quy định tại Điều 47 và Điều 48 Bộ luật Hình sự là các biện pháp được quy định áp dụng đối với người phạm tội nhưng cũng được quy định áp dụng đối với pháp nhân thương mại bị kết án.

Khi áp dụng các biện pháp tư pháp này đối với pháp nhân thương mại cũng phải tuân thủ quy định về nội dung và điều kiện cho phép áp dụng các biện pháp này. 

Khoản 2 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định cụ thể nội dung và điều kiện cho phép áp dụng biện pháp tư pháp buộc khôi phục tình trạng ban đầu.

Theo đó, buộc khôi phục tình trạng ban đầu là buộc pháp nhân thương mại phải trả lại tình trạng ban đầu của đối tượng nhất định.

Đối tượng đó có thể là môi trường, công trình thủy lợi, đê điều, công trình phòng chống thiên tai, cảnh quan rừng, khu bảo tồn thiên nhiên… mà đã bị hành vi phạm tội xâm phạm, làm thay đổi. 

Về điều kiện cho phép áp dụng, biện pháp này được áp dụng với pháp nhân thương mại đã gây ra thay đổi tình trạng ban đầu của đối tượng nhất định. Ví dụ: Tòa án có thể áp dụng biện pháp này buộc pháp nhân thương mại phải khôi phục tình trạng môi trường ban đầu đã bị ô nhiễm do hành vi phạm tội gây ô nhiễm môi trường (Điều 235 Bộ luật Hình sự năm 2015). 

Khoản 3 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định cụ thể về nội dung và điều kiện cho phép áp dụng biện pháp tư pháp buộc thực hiện một số biện pháp nhằm khắc phục, ngăn chặn hậu quả tiếp tục xảy ra. 

Về nội dung, đây là biện pháp buộc pháp nhân thương mại phải thực hiện một hoặc một số biện pháp được liệt kế với mục đích để khắc phục hoặc ngăn chặn hậu quả của tội phạm. 

Về điều kiện cho phép áp dụng, biện pháp trên đây được áp dụng khi hành vi phạm tội gây hậu quả và cần phải khắc phục hoặc khi có nguy cơ hậu quả của tội phạm có thể xảy ra và cần phải ngăn chặn. 

Tùy thuộc vào tình hình thực tế, Tòa án có thể quyết định buộc pháp nhân thương mại bị kết án phải thực hiện một hoặc một số biện pháp trong số các biện pháp nêu trên. Điều này phụ thuộc vào phạm vi hậu quả xảy ra hoặc đe dọa xảy ra. 

Điều 82. Các biện pháp tư pháp áp dụng đối với pháp nhân thương mại phạm tội

1. Tòa án có thể quyết định áp dụng các biện tư pháp sau đây đối với pháp nhân thương mại phạm tội:

a) Các biện pháp tư pháp quy định tại Điều 47 và Điều 48 của Bộ luật này;

b) Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu;

c) Buộc thực hiện một số biện pháp nhằm khắc phục, ngăn chặn hậu quả tiếp tục xảy ra.

2. Tòa án có thể quyết định áp dụng biện pháp tư pháp buộc pháp nhân thương mại phạm tội phải khôi phục lại tình trạng ban đầu đã bị thay đổi do hành vi phạm tội của mình gây ra.

3. Căn cứ vào từng trường hợp phạm tội cụ thể, Tòa án có thể quyết định buộc pháp nhân thương mại phạm tội phải thực hiện một hoặc một số biện pháp sau đây nhằm khắc phục, ngăn chặn hậu quả của tội phạm:

a) Buộc tháo dỡ công trình, phần công trình xây dựng không có giấy phép hoặc xây dựng không đúng với giấy phép;

b) Buộc khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường, lây lan dịch bệnh;

c) Buộc đưa ra khỏi lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam hoặc tái xuất hàng hóa, vật phẩm, phương tiện được đưa vào lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, nhập khẩu trái với quy định của pháp luật hoặc được tạm nhập, tái xuất nhưng không tái xuất theo đúng quy định của pháp luật; hàng hóa nhập khẩu, quá cảnh xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng hóa giả mạo quyền sở hữu trí tuệ, phương tiện, nguyên liệu, vật liệu nhập khẩu được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ sau khi đã loại bỏ yếu tố vi phạm;

d) Buộc tiêu hủy hàng hóa, vật phẩm gây hại cho sức khỏe con người, vật nuôi, cây trồng và môi trường, văn hóa phẩm có nội dung độc hại hoặc tang vật khác thuộc đối tượng bị tiêu hủy theo quy định của pháp luật;

đ) Buộc loại bỏ yếu tố vi phạm trên hàng hóa, bao bì hàng hóa, phương tiện kinh doanh, vật phẩm;

e) Buộc thu hồi sản phẩm, hàng hóa vi phạm đang lưu thông trên thị trường.

Liên hệ tư vấn luật sư: 0936683699 - 0983951338