Luật sư Nguyễn Văn Đồng

Luật sư Hà Thị Khuyên

Nghĩa vụ là việc mà theo đó một hoặc nhiều chủ thể (sau đây gọi chung là bên có nghĩa vụ) phải chuyển giao vật, chuyển giao quyền, trả tiền hoặc giấy tờ có giá, thực hiện công việc hoặc không được thực hiện công việc nhất định vì lợi ích của một hoặc nhiều chủ thể khác (sau đây gọi chung là bên có quyền).

Điều 277 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định địa điểm thực hiện nghĩa vụ, cụ thể: Địa điểm thực hiện nghĩa vụ do các bên thỏa thuận; Trường hợp không có thỏa thuận thì địa điểm thực hiện nghĩa vụ được xác định như sau: Nơi có bất động sản, nếu đối tượng của nghĩa vụ là bất động sản; Nơi cư trú hoặc trụ sở của bên có quyền, nếu đối tượng của nghĩa vụ không phải là bất động sản. Khi bên có quyền thay đổi nơi cư trú hoặc trụ sở thì phải báo cho bên có nghĩa vụ và phải chịu chi phí tăng lên do việc thay đổi nơi cư trú hoặc trụ sở, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

Các bên có thể căn cứ vào điều kiện, hoàn cảnh mà thỏa thuận chọn một địa điểm thực hiện nghĩa vụ bất kỳ. Suy cho cùng, quan hệ nghĩa vụ cũng được xác lập dựa trên thỏa thuận của các bên, vậy nên nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các bên được linh hoạt, chủ động thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình, pháp luật tôn trọng thỏa thuận của các bên trong việc xác định vị trí không gian để thực hiện nghĩa vụ của mình. Địa điểm mà các bên thỏa thuận lựa chọn có thể là nơi ở của bên này hoặc bên kia, hay một địa điểm bất kỳ nào đó. Tuy nhiên, điều kiện là địa điểm đó phải là nơi các bên có thể tiến hành thực hiện nghĩa vụ, tránh trường hợp lựa chọn địa điểm quân sự, hay địa điểm đã không còn tồn tại… dẫn đến việc không thể tiến hành thực hiện nghĩa vụ tại địa điểm đó. Bên có nghĩa vụ phải thực hiện nghĩa vụ tại đúng nơi mà các các bên đã thỏa thuận lựa chọn.

Thỏa thuận là nguyên tắc tối cao trong quan hệ dân sự. Khi có thỏa thuận vụ việc sẽ được giải quyết dễ dàng, nhanh chóng hơn. Tuy nhiên, nguyên tắc thỏa thuận chỉ là ưu tiên của pháp luật, nó không có nghĩa bắt buộc các bên phải có thỏa thuận. Bên cạnh đó không phải thỏa thuận nào cũng đạt được kết quả mong muốn. Do đó, pháp luật đã dự trù trong trường hợp các bên không có thỏa thuận, hoặc không thỏa thuận được thì vấn đề sẽ được giải quyết theo định pháp luật. Đối với địa điểm thực hiện nghĩa vụ, trong trường hợp các bên không có thỏa thuận thì địa điểm đó được xác định như sau:

Nếu đối tượng của nghĩa vụ là bất động sản, địa điểm thực hiện nghĩa vụ được xác định là nơi có bất động sản đó. Với tính chất không thể di dời được, nên trong hầu hết các quan hệ dân sự có đối tượng là bất động sản thì địa điểm thực hiện nghĩa vụ được xác lập tại nơi có bất động sản đó. Đối tượng của quan hệ nghĩa vụ là cái mà các bên tác động lên nó, thông qua nó để thực hiện nghĩa vụ với nhau. Do đó, đối với bất động sản nghĩa vụ chỉ có thể được thực hiện tại nơi mà bất động sản đó tồn tại.

Nếu đối tượng của nghĩa vụ là không phải là bất động sản, địa điểm thực hiện nghĩa vụ được xác định là nơi cư trú hoặc trụ sở của bên có quyền. Bởi chủ thể trong quan hệ nghĩa vụ không chỉ có cá nhân mà còn có các pháp nhân và tổ chức khác. Vì vậy, trong trường hợp không có thỏa thuận lựa chọn địa điểm, đối tượng của nghĩa vụ cũng không phải bất động sản, thì địa điểm được xác định là nơi cư trú của cá nhân có quyền, hoặc trụ sở của pháp nhân, tổ chức có quyền. Địa điểm được lựa chọn là nơi cư trú, trụ sở của bên có quyền vì trong quan hệ nghĩa vụ họ là bên hưởng lợi ích trực tiếp từ hành vi của bên có nghĩa vụ. Nếu có thiệt hại xảy ra, họ cũng là bên gánh chịu hậu quả bất lợi hơn. Do đó, để bảo vệ lợi ích của họ, cũng như ràng buộc trách nhiệm của bên mang nghĩa vụ, địa điểm phải là nơi mà bên có quyền cư trú hoặc có trụ sở. Bên cạnh đó, để đảm bảo nghĩa vụ được thực hiện đúng địa điểm, khi bên có quyền thay đổi nơi cư trú hoặc trụ sở thì phải báo cho bên có nghĩa vụ biết. Do việc thay đổi địa điểm không nằm trong thỏa thuận ban đầu của các bên, nên nếu việc làm cho chi phí thực hiện nghĩa vụ tăng lên thì bên có quyền phải chịu khoản phí đó. Các bên có thể có thỏa thuận khác. 

Điều 277. Địa điểm thực hiện nghĩa vụ

1. Địa điểm thực hiện nghĩa vụ do các bên thỏa thuận.

2. Trường hợp không có thỏa thuận thì địa điểm thực hiện nghĩa vụ được xác định như sau:

a) Nơi có bất động sản, nếu đối tượng của nghĩa vụ là bất động sản;

b) Nơi cư trú hoặc trụ sở của bên có quyền, nếu đối tượng của nghĩa vụ không phải là bất động sản.

Khi bên có quyền thay đổi nơi cư trú hoặc trụ sở thì phải báo cho bên có nghĩa vụ và phải chịu chi phí tăng lên do việc thay đổi nơi cư trú hoặc trụ sở, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

Liên hệ tư vấn luật sư: 0936683699 - 0983951338