Luật sư Nguyễn Văn Đồng

Luật sư Hà Thị Khuyên

Quyền hưởng dụng là quyền của chủ thể được khai thác công dụng và hưởng hoa lợi, lợi tức đối với tài sản thuộc quyền sở hữu của chủ thể khác trong một thời hạn nhất định. Trong các căn cứ phát sinh quyền hưởng dụng, thoả thuận và di chúc là những căn cứ phổ biến. Theo đó, chủ sở hữu có thể bằng ý chí của mình xác lập hợp đồng với người được quyền hưởng dụng hoặc lập di chúc trao quyền sở hữu tài sản và để lại quyền hưởng dụng cho những người khác nhau được chủ sở hữu lựa chọn. Tuy nhiên, các thoả thuận trong hợp đồng cũng thể theo hướng chủ sở hữu chuyển giao quyền sờ hữu tài sản cho người khác và giữ lại quyền hưởng dụng cho mình.

Tại Điều 259 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định hiệu lực của quyền hưởng dụng. Theo đó, quyền hưởng dụng được xác lập từ thời điểm nhận chuyển giao tài sản, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật liên quan có quy định khác. Quyền hưởng dụng đã được xác lập có hiệu lực đối với mọi cá nhân, pháp nhân, trừ trường hợp luật liên quan có quy định khác.

Theo quy định trên có thể hiểu quyền hưởng dụng được xác lập từ thời điểm nhận chuyển giao tài sản. Về nguyên tắc, quyền hưởng dụng được xác lập từ thời điểm nhận chuyển giao tài sản, dù hai bên đã có sự thỏa thuận cụ thể về đối tượng của quyền hưởng dụng, điều kiện và thời hạn, quyền và nghĩa vụ của các bên... nhưng nếu chủ sở hữu chưa giao và người hưởng dụng chưa nhận được tài sản chưa phát sinh hiệu lực của quyền hưởng dụng (quyền hưởng dụng chưa được xác lập). Giữa chủ sở hữu và người hưởng dụng chưa có sự ràng buộc pháp lý đối với nhau. Các bên không có quyền yêu cầu đối với nhau trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ. Khi chủ sở hữu chuyển giao tài sản và bên hưởng dụng đã nhận thì hiệu lực của quyền hưởng dụng mới phát sinh. Có thể coi đây là thời điểm thực tế người có quyền hưởng dụng được tiến hành các hoạt động khai thác, sử dụng hưởng lợi của mình.

Ngoài ra, các bên có thể thỏa thuận về thời điểm các lập quyền hưởng dụng. Bình đẳng thỏa thuận là nguyên tắc tối thượng điều chỉnh của Luật dân sự. Vì thế, các bên đã có thỏa thuận về thời điểm có hiệu lực của quyền quyền hưởng dụng thì sẽ xác định theo thỏa thuận này, có thể hiểu thỏa thuận trong trường họp này cao hơn quy định của luật. Chủ sở hữu tài sản và người hưởng dụng có quyền thỏa thuận về thời điểm xác lập quyền hưởng dụng, thời điểm này phụ thuộc vào ý chí của các bên, thường là phụ thuộc vào điều kiện và hoàn cảnh cho tiện lợi của họ.

Quyền hưởng dụng được xác lập cho người có quyền hưởng dụng căn cứ trên thực tế họ đã nhận chuyển giao tài sản. Có nghĩa là kể từ thời điểm người này nhận chuyển giao tài sản, họ có quyền được khai thác công dụng, hưởng hoa lợi, lợi tức đối với tài sản đó. Tuy nhiên, nếu luật liên quan có quy định khác hoặc các bên có thoả thuận khác, quyền hưởng dụng sẽ được xác lập theo thời điểm được luật quy định hoặc thời điểm các bên thoả thuận mà không căn cứ vào thời điểm nhận chuyển giao tài sản.

Với tính chất tuyệt đối của một vật quyền, kể từ thời điểm quyền hưởng dụng phát sinh hiệu lực, quyền hưởng dụng sẽ được bảo vệ, tôn trọng và có giá ttị đối kháng với các chủ thể khác ttong xã hội. Thời điểm quyền hưởng dụng có hiệu lực được xác định theo thời điểm xác lập, trừ trường hợp luật liên quan có quy định khác.

Thời hạn của quyền hưởng dụng do các bên thoả thuận hoặc do luật quy định nhưng tối đa đến hết cuộc đời của người hưởng dụng đầu tiên nếu người hưởng dụng là cá nhân và đến khi pháp nhân chấm dứt tồn tại nhung tối đa là 30 năm nếu người hưởng dụng đầu tiên là pháp nhân.

Điều 259. Hiệu lực của quyền hưởng dụng

Quyền hưởng dụng được xác lập từ thời điểm nhận chuyển giao tài sản, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật liên quan có quy định khác.

Quyền hưởng dụng đã được xác lập có hiệu lực đối với mọi cá nhân, pháp nhân, trừ trường hợp luật liên quan có quy định khác.

Liên hệ tư vấn luật sư: 0936683699 - 0983951338