Phạm vi điều chỉnh của Bộ luật Dân sự năm 2015 (Điều 1)
05/06/2024
Hình thức của di chúc (Điều 627)
Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Tại Điều 627 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về hình thức của di chúc. Theo đó, di chúc phải được lập thành văn bản; nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản thì có thể di chúc miệng. Cụ thể:
Di chúc bằng văn bản:
Được thể hiện dưới dạng chữ viết tay hoặc đánh máy có thể có xác nhận của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền hoặc không có, songnhất định phải có chữ ký của người lập di chúc. Tại Điều 628 Bộ luật Dân sự năm 2015 phân loại di chúc bằng văn bản gồm 04 loại:
- Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng, di chúc tại thời điểm được lập khi chỉ có duy nhất người lập di chúc; người lập di chúc phải tự viết và ký vào bản di chúc, nội dung di chúc phải đầy đủ theo quy định pháp luật, vì di chúc không có người làm chứng rất dễ bị giả mạo, tráo đổi, sửa chữa.
- Di chúc bằng văn bản có người làm chứng, khác với di chúc không có người làm làm chứng, di chúc có người làm chứng là di chúc mà tại thời điểm được lập có người khác ngoài người lập di chúc làm chứng cho việc lập di chúc. Người làm chứng chứng việc lập di chúc có thể là người được người lập di chúc nhờ viết hộ hoặc đánh máy hộ, nội dung di chúc phải đầy đủ theo quy định pháp luật và thể hiện ý chí, nguyện vọng của người lập di chúc. Phải có ít nhất là 02 người làm chứng; người lập di chúc phải ký hoặc điểm chỉ vào bản di chúc trước mặt những người làm chứng; những người làm chứng xác nhận chữ ký, điểm chỉ của người lập di chúc và ký vào bản di chúc.
- Di chúc bằng văn bản có công chứng, đây là di chúc đã được tổ chức hành nghề công chứng xác nhận tính hợp pháp, chính xác về nội dung của di chúc; di chúc được công chứng có giá trị pháp lý cao, vì khi công chứng, di chúc sẽ được rà soát kỹ về nội dung để đảm bảo nội dung của di chúc không trái với pháp luật, tránh trường hợp người lập di chúc không biết về phần nội dung di chúc bị vi phạm dẫn đến vô hiệu. Công chứng còn giúp di chúc không dễ dàng bị tráo đổi, sửa chữa.
- Di chúc bằng văn bản có chứng thực, chứng thực là di chúc đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền chứng thực về thời gian, địa điểm, năng lực hành vi dân sự của người lập di chúc, ý chí tự nguyện và chữ ký của họ. Cũng như di chúc được công chứng, di chúc được chứng thực có giá trị pháp lý cao hơn so với di chúc thường. Thực tế cho thấy không phải lúc nào người lập di chúc cũng có thể đảm bảo có người làm chứng cho việc lập di chúc hay công chứng, chứng thực di chúc, do những lý do khác nhau hoặc do người lập di chúc không hiểu biết hết các quy định pháp luật. Vì vậy, pháp luật vẫn xem di chúc được lập mà không có người làm chứng là hợp pháp và được bảo hộ khi đáp ứng các điều kiện của pháp luật về tính hiệu lực của di chúc như chủ thể, nội dung của di chúc.
Di chúc bằng miệng:
Hình thức di chúc này là loại di chúc được thể hiện dưới dạng lời nói của người lập di chúc khi còn sống trong việc định đoạt khối di sản của mình cho người khác sau khi mình chết. Tại Điều 629 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về di chúc được lập bằng miệng. Theo đó, trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng. Nhưng sau 03 tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc vẫn còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ.
Do đó, di chúc bằng miệng chỉ được công nhận là hợp pháp khi người lập di chúc đang ở trong tình trạng tính mạng bị đe dọa, mà không có khả năng để lập di chúc bằng văn bản. Việc lập di chúc trong tình thế cấp bách, và lời nói cũng không được lưu giữ dưới hình thức nhất định, nên để đảm bảo tính minh bạch lúc lập di chúc phải có ít nhất 02 người làm chứng cho việc thể hiện ý chí cuối cùng của người lập di chúc trước khi chết. Sau 03 tháng kể từ lúc lập di chúc mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc bằng miệng mặc nhiên bị hủy bỏ; pháp luật quy định di chúc bằng miệng chỉ là để đề phòng trường hợp người có di sản mong muốn được định đoạt tài sản của mình mà không có cơ hội, nên sau khi qua khỏi tình trạng nguy kịch mà người lập di chúc vẫn còn sống thì di chúc bằng miệng đương nhiên bị hủy bỏ, lúc này người lập di chúc có thể lập di chúc bằng văn bản.
Di chúc miệng được coi là hợp pháp phải đáp ứng được các điều kiện theo điều 630 Bộ luật dân sự 2015 như sau: Người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng. Ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 5 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng. Trong trường hợp không thỏa mãn được các điều kiện trên, di chúc miệng sẽ không có hiệu lực pháp lý. Khi đó, di sản sẽ được chia thừa kế theo quy định của pháp luật.
Điều 627. Hình thức của di chúc
Di chúc phải được lập thành văn bản; nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản thì có thể di chúc miệng.
Văn phòng Luật sư Nhân Chính
Liên hệ luật sư: 0936683699 - 0983951338
-
-
Áp dụng Bộ luật dân sự (Điều 4)
05/06/2024 -
Áp dụng tập quán (Điều 5)
05/06/2024 -
Áp dụng tương tự pháp luật (Điều 6)
05/06/2024 -
Căn cứ xác lập quyền dân sự (Điều 8)
04/06/2024 -
Thực hiện quyền dân sự (Điều 9)
04/06/2024
