Luật sư Nguyễn Văn Đồng

Luật sư Hà Thị Khuyên

Tại Điều 257 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định quyền hưởng dụng. Theo đó, quyền hưởng dụng là quyền của chủ thể được khai thác công dụng và hưởng hoa lợi, lợi tức đối với tài sản thuộc quyền sở hữu của chủ thể khác trong một thời hạn nhất định. Quyền hưởng dụng được xác lập theo quy định của luật, theo thỏa thuận hoặc theo di chúc theo Điều 258 Bộ luật Dân sự năm 2015.

Hiệu lực của quyền hưởng dụng được quy định tại Điều 259 Điều 258 Bộ luật Dân sự năm 2015 như sau: Quyền hưởng dụng được xác lập từ thời điểm nhận chuyển giao tài sản, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật liên quan có quy định khác; Quyền hưởng dụng đã được xác lập có hiệu lực đối với mọi cá nhân, pháp nhân, trừ trường hợp luật liên quan có quy định khác.

Thời hạn của quyền hưởng dụng quy định tại Điều 260 Bộ luật Dân sự năm 2015 như sau: Thời hạn của quyền hưởng dụng do các bên thỏa thuận hoặc do luật quy định nhưng tối đa đến hết cuộc đời của người hưởng dụng đầu tiên nếu người hưởng dụng là cá nhân và đến khi pháp nhân chấm dứt tồn tại nhưng tối đa 30 năm nếu người hưởng dụng đầu tiên là pháp nhân; Người hưởng dụng có quyền cho thuê quyền hưởng dụng trong thời hạn quy định.

Quyền của người hưởng dụng được quy định tại Điều 261 Bộ luật Dân sự năm 2015 như sau: Tự mình hoặc cho phép người khác khai thác, sử dụng, thu hoa lợi, lợi tức từ đối tượng của quyền hưởng dụng; Yêu cầu chủ sở hữu tài sản thực hiện nghĩa vụ sửa chữa đối với tài sản theo; trường hợp thực hiện nghĩa vụ thay cho chủ sở hữu tài sản thì có quyền yêu cầu chủ sở hữu tài sản hoàn trả chi phí; Cho thuê quyền hưởng dụng đối với tài sản.

Nghĩa vụ của người hưởng dụng được quy định tại Điều 262 Bộ luật Dân sự năm 2015 như sau: Tiếp nhận tài sản theo hiện trạng và thực hiện đăng ký nếu luật có quy định; Khai thác tài sản phù hợp với công dụng, mục đích sử dụng của tài sản; Giữ gìn, bảo quản tài sản như tài sản của mình; Bảo dưỡng, sửa chữa tài sản theo định kỳ để bảo đảm cho việc sử dụng bình thường; khôi phục tình trạng của tài sản và khắc phục các hậu quả xấu đối với tài sản do việc không thực hiện tốt nghĩa vụ của mình phù hợp với yêu cầu kỹ thuật hoặc theo tập quán về bảo quản tài sản; Hoàn trả tài sản cho chủ sở hữu khi hết thời hạn hưởng dụng.

Theo quy định tại Điều 263 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu tài sản như sau: Định đoạt tài sản nhưng không được làm thay đổi quyền hưởng dụng đã được xác lập; Yêu cầu Tòa án truất quyền hưởng dụng trong trường hợp người hưởng dụng vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ của mình;  Không được cản trở, thực hiện hành vi khác gây khó khăn hoặc xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của người hưởng dụng; Thực hiện nghĩa vụ sửa chữa tài sản để bảo đảm không bị suy giảm đáng kể dẫn tới tài sản không thể sử dụng được hoặc mất toàn bộ công dụng, giá trị của tài sản.

Điều 265 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về việc chấm dứt quyền hưởng dụng trong các trường hợp sau đây: Thời hạn của quyền hưởng dụng đã hết; Theo thỏa thuận của các bên; Người hưởng dụng trở thành chủ sở hữu tài sản là đối tượng của quyền hưởng dụng; Người hưởng dụng từ bỏ hoặc không thực hiện quyền hưởng dụng trong thời hạn do luật quy định; Tài sản là đối tượng của quyền hưởng dụng không còn; Theo quyết định của Tòa án; Căn cứ khác theo quy định của luật. Như vậy, đối với người có quyền hưởng dụng sẽ được khai thác công dụng và hưởng hoa lợi, lợi tức đối với tài sản và quyền hưởng dụng có thể bị chấm dứt nếu thuộc các trường hợp theo quy định của pháp luật.

Theo quy định tại khoản 1 Điều 263 Bộ luật Dân sự năm 2015, chủ sở hữu tài sản là đối tượng của quyền hưởng dụng có quyền định đoạt tài sản như: Chuyển giao quyền sở hữu tài sản cho người khác thông qua các hợp đồng mua bán, tặng cho, đổi. Việc định đoạt của chủ sở hữu tài sản là đối tượng của quyền hưởng dụng không làm chấm dứt quyền hưởng dụng của người đang hưởng dụng. Chủ sở hữu là người được chuyển giao tài sản qua mua bán, tặng cho, đổi là chủ thể kế thừa quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu đã chuyển giao tài sản cho mình.

Theo khoản 2 Điều 263 Bộ luật Dân sự năm 2015, chủ sở hữu tài sản là đối tượng của quyền hưởng dụng có quyền yêu cầu Tòa án truất quyền hưởng dụng, khi người hưởng dụng vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ của mình theo Điều 262 Bộ luật Dân sự năm 2015. Cụ thể là: Trường hợp người hưởng dụng khai thác tài sản là đối tượng của quyền hưởng dụng không phù hợp với công dụng và mục đích sử dụng tài sản có thể xảy ra khi người hưởng dụng vì mục đích kinh tế cao hơn, mà gây thiệt hại hoặc làm giảm sút giá trị của tài sản hưởng dụng, ví dụ: Khi hưởng dụng đất đai, người hưởng dụng chỉ được khai thác, sử dụng vào mục đích canh tác, nhưng người này lại lấy phần đất màu mỡ trên bề mặt dùng vào việc khác hoặc bán đi kiếm lời, đã làm bạc màu diện tích đất này.

Điều 257. Quyền hưởng dụng

Quyền hưởng dụng là quyền của chủ thể được khai thác công dụng và hưởng hoa lợi, lợi tức đối với tài sản thuộc quyền sở hữu của chủ thể khác trong một thời hạn nhất định.

Liên hệ tư vấn luật sư: 0936683699 - 0983951338