Luật sư Nguyễn Văn Đồng

Luật sư Hà Thị Khuyên

Tội tha trái pháp luật người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù xâm phạm trực tiếp đến hoạt động bình thường của các cơ quan tiến hành tố tụng; ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả của hoạt động tố tụng như: phải tạm đình chỉ điều tra, phải hoãn phiên toà; xâm phạm đến các quy định của Nhà nước về chế độ giam, giữ dẫn giải người bị giam, giữ. Dưới đây, luật sư của chúng tôi phân tích cấu thành Tội tha trái pháp luật người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù quy định tại Điều 378 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Chủ thể của tội phạm:

Chủ thể của Tội tha trái pháp luật người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù là người có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự và từ đủ 16 tuổi trở lên. Chủ thể của tội phạm này là chủ thể đặc biệt, chỉ có những người có chức vụ, quyền hạn trong các cơ quan tiến hành tố tụng hình sự; những người có trách nhiệm trong việc quản lý, canh gác, dẫn giải người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù mới có thể là chủ thể của tội phạm này.

Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự. Người từ đủ 16 tuổi sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự đối với mọi loại tội. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một số điều nhưng không có điều nào thuộc Chương XXIV Bộ luật Hình sự. Như vậy chủ thể của Tội tha trái pháp luật người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù là người từ đủ 16 tuổi trở lên.

Khách thể của tội phạm:

Tội tha trái pháp luật người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù xâm phạm trực tiếp đến hoạt động bình thường của các cơ quan tiến hành tố tụng; ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả của hoạt động tố tụng như: phải tạm đình chỉ điều tra, phải hoãn phiên toà; xâm phạm đến các quy định của Nhà nước về chế độ giam, giữ dẫn giải người bị giam, giữ. Tha trái pháp luật người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động tố tụng của cơ quan tiến hành tố tụng mà còn xâm phạm đến trật tự an toàn xã hội.

Đối tượng tác động của tội phạm này lại chính là người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù. Thông qua việc tha trái pháp luật những người này mà người phạm tội xâm phạm đến khách thể cần được bảo vệ.

Mặt chủ quan của tội phạm:

Người phạm Tội tha trái pháp luật người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù thực hiện hành vi phạm tội của mình với lỗi cố ý, có thể do lỗi cố ý trực tiếp hoặc lỗi cố ý gián tiếp. Tức là người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lạm quyền và việc tha người bị giam, giữ như vậy là trái pháp luật, thấy trước hậu quả của hành vi đó và mong muốn hoặc để mặc cho hậu quả xảy ra.

Động cơ tuy không phải là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm này nhưng nói chung động cơ của người phạm tội là động cơ cá nhân hoặc tư lợi. Nếu người phạm tội vì đã nhận hối lộ mà tha người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù  trái pháp luật thì còn phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội nhận hối lộ.

Mặt khách quan của tội phạm:

Hành vi thuộc mặt khách quan của Tội tha trái pháp luật người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù là hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lạm quyền tha trái pháp luật đối với người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành hình phạt tù.

Lợi dụng chức vụ, quyền hạn tha trái pháp luật người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù là lợi dụng việc pháp luật quy định cho mình có thẩm quyền tha người bị giam, giữ để ra quyết định tha người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù trái với quy định của pháp luật.

Tha trái pháp luật người đang bị người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù là hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lạm quyền tha người đang bị người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù không đúng với quy định của pháp luật.

Người bị tạm giam là người đang bị tạm giam trong các trại tạm giam của Bộ Công an và Bộ quốc phòng; người đang chấp hành hình phạt tù trong các tại giam; người bị kết án tử hình nhưng chưa bị thi hành trong các trại tạm giam.

Người bị tạm giữ là người đang bị tạm giữ trong các nhà tạm giữ, người bị bắt quả tang, bị bắt do có lệnh truy nã kể từ khi bị bắt cho đến khi đưa về nhà tạm giữ; trại tạm giam hoặc tại giam.

Người chấp hành án là người bị kết án, phải chịu hình phạt theo bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật và đã có quyết định thi hành.

Theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự thì tuỳ từng giai đoạn tố tụng mà người tiến hành tố tụng có quyền bắt và tha người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù. Vì vậy, khi xác định người phạm tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn tha trái pháp luật người bị giam, bị giữ phải căn cứ vào từng giai đoạn tố tụng để xác định người đó có lợi dụng chức vụ, quyền hạn hay là lạm quyền.

Lạm quyền tha trái pháp luật người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù là không có thẩm quyền tha người bị giam, bị giữ những vẫn ra quyết định tha người bị giam, bị giữ (quyết định bằng văn bản hoặc bằng miệng). Việc người không có thẩm quyền mà lại tha người bị giam, bị giữ tuy là hành vi lạm quyền nhưng họ vẫn là người có chức vụ, quyền hạn liên quan đến việc giam, giữ người; nếu không có chức vụ, quyền hạn thì họ không thể tha trái pháp luật người bị giam, giữ được.

Biểu hiện của hành vi hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lạm quyền để tha trái pháp luật người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù là: quyết định trả tự do trái pháp luật người đang bị giam, giữ như: huỷ bỏ việc tạm giam, tạm giữ; thay đổi biện pháp tạm giam bằng biện pháp ngăn chặn khác khi việc tạm giam vẫn còn cần thiết và chưa hết thời hạn tạm giam; trả tự do cho người bị phạt tù giam đang chấp hành hình phạt tù trong các Trại giam; thả người bị tạm giam, giữ hoặc đang chấp hành hình phạt tù trên đường dẫn giải; đang lao động cải tạo ở nơi lao động, sản xuất…

Hậu quả của tội phạm là việc người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù được tha trái pháp luật. Tuy nhiên hậu quả không phải dấu hiệu bắt buộc của tội phạm này. Tội phạm hoàn thành kể từ thời điểm hành vi thuộc mặt khách quan của tội phạm xảy ra.

Hình phạt:

- Khoản 1. Phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

- Khoản 2. Phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.

- Khoản 3. Phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.

- Khoản 4. Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Điều 378. Tội tha trái pháp luật người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù

1. Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lạm quyền tha trái pháp luật người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

a) Tha trái pháp luật người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù về tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;

b) Người được tha trái pháp luật bỏ trốn hoặc có hành vi cản trở việc điều tra, truy tố, xét xử hoặc tiếp tục thực hiện tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng;

c) Người được tha trái pháp luật trả thù người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng;

d) Tha trái pháp luật từ 02 người đến 05 người.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:

a) Tha trái pháp luật 06 người trở lên;

b) Người được tha trái pháp luật thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.

4. Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Liên hệ tư vấn luật sư: 0936683699 - 0983951338