Luật sư Hà Thị Khuyên

Luật sư Nguyễn Văn Đồng

Tội vi phạm việc niêm phong, kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản xâm phạm trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và của công dân, nó không chỉ gây khó khăn cho việc xác định sự thật của vụ án mà trong một số trường hợp ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc khắc phục thiệt hại, bảo đảm việc bồi thường thiệt hại cho người bị hại. Vì việc kê biên tài sản là một biện pháp để thi hành hình phạt bổ sung (tịch thu tài sản hoặc phạt tiền); hoặc thi hành khoản bồi thường thiệt hại cho người bị hại. Dưới đây, luật sư của chúng tôi phân tích cấu thành Tội vi phạm việc niêm phong, kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản quy định tại Điều 385 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Chủ thể của tội phạm:

Chủ thể của Tội vi phạm việc niêm phong, kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản phải thỏa mãn điều điện là người có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự và từ đủ 16 tuổi trở lên. Chủ thể của tội phạm này là chủ thể đặc biệt, chỉ những người được giao giữ tài sản bị kê biên, bị niêm phong hoặc vật chứng bị niêm phong mới có thể trở thành chủ thể của tội phạm này.

Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự. Người từ đủ 16 tuổi sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự đối với mọi loại tội. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một số điều nhưng không có điều nào thuộc Chương XXIV Bộ luật hình sự. Như vậy chủ thể của Tội vi phạm việc niêm phong, kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản là người từ đủ 16 tuổi trở lên.

Khách thể của tội phạm:

Tội vi phạm việc niêm phong, kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản xâm phạm trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và của công dân, nó không chỉ gây khó khăn cho việc xác định sự thật của vụ án mà trong một số trường hợp ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc khắc phục thiệt hại, bảo đảm việc bồi thường thiệt hại cho người bị hại. Vì việc kê biên tài sản là một biện pháp để thi hành hình phạt bổ sung (tịch thu tài sản hoặc phạt tiền); hoặc thi hành khoản bồi thường thiệt hại cho người bị hại.

Đối tượng tác động của tội phạm này chính là tài sản bị kê biên, bị niêm phong hoặc vật chứng bị niêm phong; tài khoản bị phong tỏa. Đây cũng là dấu hiệu quan trọng để xác định hành vi phạm tội của người có hành vi vi phạm.

Mặt chủ quan của tội phạm:

Người phạm tội có thể thực hiện hành vi phạm tội do lỗi cố ý, có thể là lỗi cố ý trực tiếp hoặc lỗi cố ý gián tiếp. Tức là biết rõ hành vi của mình là hành vi trái pháp luật nhưng vẫn mong muốn cho hậu quả hoặc để mặc cho hậu quả xảy ra.

Tuy nhiên, người phạm tội cũng có thể thực hiện hành vi phạm tội với lỗi vô ý, có thể là vô ý do quá tự tin hoặc vô ý do cẩu thả. Cụ thể "Vô ý phạm tội" là phạm tội trong những trường hợp sau đây: Người phạm tội tuy thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được; Người phạm tội không thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó.

Mặt khách quan của tội phạm:

Hành vi thuộc mặt khách quan của tội phạm là một trong những hành vi sau đây:

(1) Phá hủy niêm phong, giải tỏa việc phong tỏa tài khoản mà không có quyết định của người có thẩm quyền;

(2) Tiêu dùng, chuyển nhượng, đánh tráo, cất giấu hoặc hủy hoại tài sản bị kê biên.

Tài sản hoặc vật chứng đã được niêm phong theo đúng quy định của pháp luật thì việc mở niêm phong cũng phải thực hiện đúng quy định của pháp luật, không ai được tự ý mở hoặc phá bỏ niêm phong. Phá huỷ niêm phong là hành vi làm cho niêm phong không còn nguyên vẹn như khi được niêm phong. Chỉ cần người phạm tội phá huỷ niêm phong, còn tài sản hoặc vật chứng bị niêm phong có thể còn nguyên vẹn thì người có hành vi phá huỷ niêm phong đã cấu thành tội phạm rồi.

Tài sản bị niêm phong là những tài sản mà theo quy định của pháp luật phải niêm phong. Tài sản bị liêm phong có thể là tài sản đã bị kê biên theo quyết định kê biên của cơ quan tiến hành tố tụng, nhưng có thể là tài sản bị cơ quan tiến hành tố tụng thu giữ. Việc niêm phong tài sản cũng phải theo đúng quy định của pháp luật về niêm phong.

Vật chứng bị niêm phong là vật được dùng làm công cụ, phương tiện phạm tội; vật mang dấu vết tội phạm, vật là đối tượng của tội phạm cũng như tiền bạc và vật khác có giá trị chứng minh tội phạm và người phạm tội.

Phong tỏa tài khoản chỉ áp dụng đối với người bị buộc tội về tội mà Bộ luật hình sự quy định hình phạt tiền, bị tịch thu tài sản hoặc để bảo đảm bồi thường thiệt hại khi có căn cứ xác định người đó có tài khoản tại tổ chức tín dụng hoặc Kho bạc Nhà nước. Phong tỏa tài khoản cũng được áp dụng đối với tài khoản của người khác nếu có căn cứ cho rằng số tiền trong tài khoản đó liên quan đến hành vi phạm tội của người bị buộc tội.

Người phá huỷ niêm phong có thể thực hiện bằng nhiều thủ đoạn như: bóc, xé, cậy phá, tháo dỡ làm rách nát bao bì niêm phong; làm đứt cặp chì và những thủ đoạn khác làm cho tài sản hoặc vật chứng đã được niêm phong không còn nguyên vẹn như khi được niêm phong.

Tiêu dùng tài sản bị kê biên là dùng tài sản đã bị kê biên vào việc sinh hoạt hàng ngày như: lúa, gạo đã bị kê biên nhưng vẫn đem xay xát để nấu ăn; phân đạm đã bị kê biên nhưng vẫn đem bón ruộng; vật liệu xây dựng đã bị kê biên nhưng vẫn sử dụng để xây nhà…

Chuyển nhượng tài sản bị kê biên là dùng tài sản đã bị kê biên để bán, để đổi, để cho hoặc cho mượn, tức là người được giao giữ bị kê biên đã không thực hiện nghĩa vụ bảo quản, cất giữ mà đem tài sản đó chuyển dịch cho người khác.

Đánh tráo tài sản bị kê biên là dùng tài sản cùng loại tương tự như tài sản bị kê biên (thường là tài sản có giá trị thấp hơn tài sản bị kê biên) để đổi lấy tài sản đã bị kê biên.

Cất giấu tài sản bị kê biên là đem tài sản đã bị kê biên cất giấu để cơ quan tiến hành tố tụng hoặc cơ quan thi hành án dân không xử lý được tài sản đã bị kê biên, vì tài sản bị kê biên không còn nữa. Thông thường, người có hành vi cất giấu tài sản bị kê biên thường nại ra là bị mất trộm, bị thất lạc…

Huỷ hoại tài sản là làm cho tài sản bị kê biên mất hẳn giá trị sử dụng không thể khôi phục lại được và như vậy toàn bộ giá trị tài sản không còn.

Hậu quả không phải dấu hiệu bắt buộc của tội phạm. Tội phạm hoàn thành kể từ thời điểm hành vi khách quan xảy ra.

Hình phạt:

- Khoản 1. Phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

- Khoản 2. Phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.

- Khoản 3. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Điều 385. Tội vi phạm việc niêm phong, kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản

1. Người nào được giao giữ, quản lý tài sản bị kê biên, bị niêm phong hoặc vật chứng bị niêm phong, tài khoản bị phong tỏa mà thực hiện một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm:

a) Phá hủy niêm phong, giải tỏa việc phong tỏa tài khoản mà không có quyết định của người có thẩm quyền;

b) Tiêu dùng, chuyển nhượng, đánh tráo, cất giấu hoặc hủy hoại tài sản bị kê biên.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

a) Dẫn đến việc giải quyết vụ án, vụ việc bị sai lệch;

b) Dẫn đến bị can, bị cáo, người bị kết án, người phải thi hành án, người có nghĩa vụ thi hành án tẩu tán tài sản và không thi hành được nghĩa vụ thi hành án với số tiền 100.000.000 đồng trở lên.

3. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Liên hệ tư vấn luật sư: 0936683699 - 0983951338