Những điều cần biết trong tố tụng hành chính
Luật sư Hà Thị Khuyên
Luật sư Nguyễn Văn Đồng
Tố tụng hành chính là một trình tự, thủ tục trong giải quyết vụ án hành chính tại tòa án, nhằm mục đích giải quyết các khiếu kiện đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước.
Theo quy định tại khoản 4 Điều 55 Luật Tố tụng Hành chính năm 2015, thì người đại diện của đương sự - luật sư có những quyền và nghĩa vụ sau:
- Tham gia tố tụng từ khi khởi kiện hoặc bất cứ giai đoạn nào trong quá trình tố tụng.
- Xác minh, thu thập chứng cứ và cung cấp chứng cứ cho Tòa án, nghiên cứu hồ sơ vụ án và được ghi chép, sao chụp những tài liệu có trong hồ sơ vụ án để thực hiện việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự.
- Tham gia phiên tòa hoặc có văn bản bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự.
- Thay mặt đương sự yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng khác theo quy định của Luật Tố tụng Hành chính.
- Tranh luận tại phiên tòa.
- Có mặt theo giấy triệu tập của Tòa án.
- Tôn trọng Tòa án, chấp hành nghiêm chỉnh nội quy phiên tòa.
Đặc điểm cơ bản của tố tụng hành chính
Thứ nhất, đối tượng khởi kiện của vụ án hành chính là quyết định hành chính, hành vi hành chính. Trong vụ án hành chính, đối tượng khởi kiện là quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước; trong trường hợp cơ quan, tổ chức, cá nhân nhận thấy quyết định hành chính, hành vi hành chính đó trái pháp luật, gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của họ, họ có quyền khởi kiện theo luật định. Bởi vậy, việc cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện quyền khởi kiện trước hết là nhằm mục đích bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ, sau là giúp các cơ quan nhà nước có cơ hội xem xét lại quyết định, hành vi đó để khắc phục những sai lầm và vi phạm, bảo đảm tính hợp pháp và có hiệu quả của hoạt động quản lý nhà nước.
Thứ hai, bên bị kiện trong vụ án hành chính có vị thế cao hơn so với cơ quan, tổ chức, cá nhân đi kiện. Trong vụ án hành chính, bên bị kiện luôn là cơ quan hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước nên giữa hai bên thường có sự chênh lệnh vị thế rất lớn; xuất phát từ bản chất của quan hệ hành chính, đây là quan hệ quản lý, quan hệ trên dưới nên hiếm khi có sự bình đẳng giữa bên quản lý và bên bị quản lý. Việc cơ quan, tổ chức, cá nhân kiện cơ quan hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước sẽ tạo ra sự đối lập về quyền lợi tại tòa án và quan hệ này không bình đẳng cho dù pháp luật quy định mọi người đều bình đẳng trước pháp luật.
Thứ ba, nhiệm vụ của tòa án trong tố tụng hành chính cũng có những điểm khác biệt. Trong tố tụng hành chính, tòa án không làm những công việc nêu trên mà nhiệm vụ chính của tòa án là xác định về tính hợp pháp của quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước bị kiện, để từ đó ra phán quyết đúng pháp luật.
Thứ tư, tính độc lập của thẩm phán và hội thẩm nhân dân trong tố tụng hành chính luôn được đề cao. Cụ thể tại Điều 13 Luật Tố tụng Hành chính năm 2015 quy định thẩm phán, hội thẩm nhân dân xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. Nghiêm cấm cơ quan, tổ chức, cá nhân can thiệp vào việc xét xử của thẩm phán, hội thẩm nhân dân dưới bất kỳ hình thức nào. Nguyên tắc này cho thấy là khi xét xử, thẩm phán và hội thẩm nhân dân không được phép để bất cứ chi phối, áp lực nào ảnh hưởng đến hoạt động xét xử của mình nhằm bảo đảm tính độc lập, khách quan trong việc xét xử và ra phán quyết. Việc xét xử của thẩm phán và Hội thẩm nhân dân chỉ tuân theo pháp luật và không bị chi phối bởi các yếu tố khác còn nhằm bảo đảm thượng tôn pháp luật, đây là nguyên tắc chung áp dụng cho tất cả các hoạt động tố tụng chứ không riêng gì trong tố tụng hành chính.
Trong tố tụng hành chính các cơ quan, tổ chức, cá nhân bị xâm phạm thường không am hiểu pháp luật nên họ sẽ gặp rất nhiều khó khăn nếu tự mình thực hiện việc khiếu nại hành chính hoặc khởi kiện hành chính. Chính vì vậy, vai trò của luật sư trong việc hỗ trợ pháp lý cho bên đi kiện tại giai đoạn khởi kiện và thụ lý vụ án hành chính rất quan trọng, luật sư có vai trò trợ giúp pháp lý cho khách hàng về mọi mặt trong tiến trình tố tụng của vụ án hành chính.
Liên hệ tư vấn và mời luật sư: 0936683699 - 0983951338
