Phạm vi điều chỉnh của Bộ luật Dân sự năm 2015 (Điều 1)
05/06/2024
Thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại (Điều 588)
Theo quy định pháp luật, trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là một loại trách nhiệm dân sự, theo đó, người vi phạm nghĩa vụ pháp lý gây tổn hại cho người khác phải bồi thường những tổn thất do mình gây ra mà giữa người có hành vi trái pháp luật gây thiệt hại và người bị thiệt hại không giao kết hợp đồng hoặc có hợp đồng nhưng hành vi gây thiệt hại không thuộc hành vi thực hiện hợp đồng. Vấn đề trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng được quy định tại Chương XX của Bộ luật Dân sự năm 2015 từ Điều 584 đến Điều 608. Hành vi gây thiệt hại có thể được thực hiện bởi bất kỳ chủ thể nào trong xã hội nhưng không phải chủ thể nào cũng có khả năng thực hiện việc bồi thường, việc thực hiện nghĩa vụ bồi thường còn phụ thuộc vào năng lực chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại của từng chủ thể.
Tại Điều 588 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại. Theo đó, thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại là 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm.
Có thể thấy thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại là thời hạn do pháp luật quy định mà trong thời hạn đó, người bị thiệt hại có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án buộc người gây thiệt hại phải thực hiện trách nhiệm bồi thường, thực tế khi một bên có hành vi gây thiệt hại cho bên kia, các bên có thể thỏa thuận về các vấn đề như mức độ thiệt hại, mức bồi thường, thời hạn thực hiện nghĩa vụ bồi thường… Nếu các bên có thể thỏa thuận với nhau và thực hiện quyền, nghĩa vụ đầy đủ thì không làm phát sinh việc khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết. Song trong nhiều trường hợp các bên không thể thỏa thuận, thống nhất ý chí với nhau, thì để bảo vệ lợi ích của mình người bị thiệt hại có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp về bồi thường thiệt hại.
Đối chiếu quy định tại Điều 588 Bộ luật Dân sự năm 2015 thời hiệu khởi kiện theo quy định của pháp luật là 03 năm kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm. Thời điểm 03 năm được tính kể từ khi người bị thiệt hại biết về việc quyền, lợi ích của mình bị xâm phạm. Vì trách nhiệm bồi thường thiệt hại phát sinh kể từ thời điểm có hành vi trái pháp luật gây nên thiệt hại, khi có thiệt hại xảy ra, tức chủ thể bị tổn hại về vật chất, tinh thần, kể từ thời điểm đó bên bị thiệt hại có quyền yêu cầu, thỏa thuận, thống nhất ý chí với bên gây thiệt hại về việc thực hiện bồi thường.
Tòa án là cơ quan quyền lực Nhà nước, khi nhận được yêu cầu của người bị thiệt hại phải xem xét toàn bộ vấn đề như thiệt hại xảy ra có làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại không, mức độ thiệt hại, mức độ lỗi, căn cứ giảm mức bồi thường, mức độ bồi thường… Vì thế nếu thời hạn khởi kiện dài hơn thì việc xác định những dấu hiệu trên sẽ rất khó khăn; quy định này nhằm đảm bảo tính thống nhất, phù hợp với những quy định khác trong Bộ luật Dân sự năm 2015. Có nhiều trường hợp sự kiện phát sinh cùng thời điểm, mà thời hiệu khởi kiện khác nhau thì sẽ tạo ra sự bất hợp lý. Có thể kể ra như: Tại khoản 3 Điều 623 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế. Ví dụ: H điều khiển xe ôtô chạy quá tốc độ gây tai nạn làm L bị thương tích 61%, nhưng ngay trong ngày hôm đó H chết, khi H chết thì H có để lại di sản thừa kế, có vợ và con của H là người thừa kế theo pháp luật của H. Thì thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại và thời hiệu khởi kiện yêu cầu người thừa kế phải thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại bắt đầu từ ngày mà H gây ra tai nạn cho L cũng là ngày mà H là người để lại di sản qua đời. Nếu thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại ngắn hơn hoặc dài hơn thời hạn khởi kiện về thừa kế thì sẽ tạo ra sự bất đồng trong quy định pháp luật.
Ngoài ra, Nghị quyết 02/2022/NQ-HĐTP ngày 06/9/2022 do Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao đã ban hành hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Dân sự về trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Tại Điều 5 Nghị quyết 02/2022/NQ-HĐTP quy định về thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại quy định tại Điều 588 của Bộ luật Dân sự. Cụ thể, việc bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng phát sinh trước hoặc sau ngày 01 tháng 01 năm 2017 (ngày Bộ luật Dân sự có hiệu lực) và đương sự khởi kiện từ ngày 01 tháng 01 năm 2017, thì thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại đều là 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm. Thời điểm người có quyền yêu cầu biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm là khi họ nhận ra được hoặc có thể khẳng định được về việc quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm. Trường hợp người có quyền yêu cầu phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm là trong điều kiện, hoàn cảnh bình thường, nếu có thiệt hại xảy ra thì người đó biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm hoặc trường hợp pháp luật có quy định phải biết.
Điều 588. Thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại
Thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại là 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm.
Văn phòng Luật sư Nhân Chính
Liên hệ luật sư: 0936683699 - 0983951338
-
-
Áp dụng Bộ luật dân sự (Điều 4)
05/06/2024 -
Áp dụng tập quán (Điều 5)
05/06/2024 -
Áp dụng tương tự pháp luật (Điều 6)
05/06/2024 -
Căn cứ xác lập quyền dân sự (Điều 8)
04/06/2024 -
Thực hiện quyền dân sự (Điều 9)
04/06/2024
