Luật sư Nguyễn Văn Đồng

Luật sư Hà Thị Khuyên

Không áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm an ninh quốc gia; các tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh; tội tham ô tài sản thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 và khoản 4 Điều 353, tội nhận hối lộ thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 và khoản 4 Điều 354 Bộ luật Hình sự. Dưới đây, luật sư của chúng tôi phân tích về quy định "Không áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự" tại Điều 28 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Việc quy định và áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự thể hiện tính nhân đạo trong chính sách hình sự của Nhà nước. Tuy nhiên, đối với một số loại tội phạm, Điều 28 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định không áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự. Việc loại trừ áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đối với một số tội phạm có thể do tính nguy hiểm cho xã hội đặc biệt nghiêm trọng; do yêu cầu cấp thiết của chính sách hình sự trong đấu tranh chống tội phạm; do yêu cầu thực thi các điều ước quốc tế mà Việt Nam đã ký kết hoặc gia nhập.

Các tội phạm không được áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là các tội xâm phạm an ninh quốc gia (Chương XIII Bộ luật Hình sự); Các tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh (Chương XXVI Bộ luật Hình sự); Tội tham ô tài sản (khoản 3, 4 Điều 353 Bộ luật Hình sự) và Tội nhận hối lộ (khoản 3, 4 Điều 354 Bộ luật Hình sự). 

Khoản 1 Điều 28 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định không áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm an ninh quốc gia. Với quy định này, Bộ luật Hình sự Việt Nam đặt an ninh quốc gia được bảo vệ ngang hàng với hòa bình, nhân loại và an ninh quốc tế.

Không áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm an ninh quốc gia là xuất phát từ tính chất đặc biệt nguy hiểm của loại tội phạm này vì đe dọa trực tiếp đến độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, chế độ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, xâm phạm chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh của đất nước. Người phạm các tội này đều thực hiện với lỗi cố ý trực tiếp và mục đích làm thay đổi hoặc làm suy yếu các quan hệ xã hội nói trên. Do vậy, việc không cho phép người thực hiện một trong những tội phạm này được hưởng chế định thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là cần thiết. 

Khoản 2 Điều 28 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định không áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh. 

Việc không áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các tội phạm này là nguyên tắc có tính phổ quát toàn cầu và được ghi nhận trong nhiều điều ước quốc tế. Ví dụ: Công ước về không áp dụng thời hiệu tố tụng với tội ác chiến tranh và tội ác chống loài người năm 1968; Điều 29 Quy chế Rome về Tòa án hình sự quốc tế cũng quy định không áp dụng thời hiệu đối với các loại tội phạm này.

Khoản 3 Điều 28 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định không áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đối với Tội tham ô tài sản thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 và khoản 4 Điều 353 Bộ luật Hình sự cũng như đối với tội nhận hối lộ thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 và khoản 4 Điều 354 Bộ luật Hình sự. Đây là nội dung mới so với Bộ luật Hình sự năm 1999.

Tham nhũng ở Việt Nam hiện nay ngày càng có xu hướng lan rộng, ngày càng nghiêm trọng, phức tạp và gây hậu quả tác hại ngày càng lớn. Tham nhũng là quốc nạn, là một trong những nguy cơ nghiêm trọng nhất đe dọa sự tồn vong của chế độ. Việc Bộ luật Hình sự năm 2015 đưa tội tham ô tài sản và tội nhận hối lộ vào danh mục các tội phạm không được hưởng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là cần thiết, thể hiện quyết tâm cao, cũng như thái độ quyết liệt của Nhà nước trong đấu tranh không khoan nhượng đối với các tội phạm này cũng như đối với các tội tham nhũng nói chung.

Điều 353. Tội tham ô tài sản

Khoản 3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 15 năm đến 20 năm:

a) Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;

b) Gây thiệt hại về tài sản từ 3.000.000.000 đồng đến dưới 5.000.000.000 đồng;

c) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội;

d) Dẫn đến doanh nghiệp hoặc tổ chức khác bị phá sản hoặc ngừng hoạt động.

Khoản 4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình:

a) Chiếm đoạt tài sản trị giá 1.000.000.000 đồng trở lên;

b) Gây thiệt hại về tài sản 5.000.000.000 đồng trở lên.”

Điều 354. Tội nhận hối lộ

Khoản 3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 15 năm đến 20 năm:

a) Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;

b) Gây thiệt hại về tài sản từ 3.000.000.000 đồng đến dưới 5.000.000.000 đồng.

Khoản 4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình:

a) Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá 1.000.000.000 đồng trở lên;

b) Gây thiệt hại về tài sản 5.000.000.000 đồng trở lên.”

Như vậy, có thể thấy do tính chất đặc biệt nguy hiểm cho xã hội của các tội phạm trên, cũng như thực tế công tác đấu tranh tội phạm, nhà làm luật nhận thấy, hậu quả của của tội phạm này có thể gây ảnh hưởng trên diện rộng, có thể phá vỡ cả thể chế chính trị của Việt Nam cũng như gây nguy hại đến nền hòa bình dân tộc và thế giới. Đặc biệt nếu người phạm tội này không có sự cách ly khỏi xã hội thì sẽ càng nhiều người làm theo dẫn đến sự bất ổn xã hội. Do đó cần thiết loại trừ áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đối với 03 trường hợp phạm tội kể trên.

Điều 28. Không áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự

Không áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự quy định tại Điều 27 của Bộ luật này đối với các tội phạm sau đây:

1. Các tội xâm phạm an ninh quốc gia quy định tại Chương XIII của Bộ luật này.

2. Các tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh quy định tại Chương XXVI của Bộ luật này.

3. Tội tham ô tài sản thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 và khoản 4 Điều 353 của Bộ luật này; tội nhận hối lộ thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 và khoản 4 Điều 354 của Bộ luật này.

Liên hệ tư vấn luật sư: 0936683699 - 0983951338