Luật sư Hà Thị Khuyên

Luật sư Nguyễn Văn Đồng

Tội ra quyết định trái pháp luật xâm phạm đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân, làm ảnh hưởng đến quá trình giải quyết vụ án, xâm phạm đến hoạt động bình thường của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Toà án và Cơ quan thi hành án, làm mất uy tín của các cơ quan tiến hành tố tụng và Cơ quan thi hành án. Dưới đây, luật sư của chúng tôi phân tích cấu thành Tội ra quyết định trái pháp luật quy định tại Điều 371 Bộ luật Hình sự năm 2015. 

Chủ thể của tội phạm:

Chủ thể của Tội ra quyết định trái pháp luật phải thỏa mãn điều điện là người có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự và từ đủ 16 tuổi trở lên. Chủ thể của tội phạm này là chủ thể đặc biệt, chỉ có những người có thẩm quyền trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án mới có thể thực hiện được tội phạm này. Họ có thể là Thủ trưởng và Phó thủ trưởng cơ quan điều tra; Điều tra viên; Thủ trưởng, Phó thủ trưởng đơn vị Bộ đội biên phòng, cơ quan Hải quan, Kiểm lâm và các cơ quan khác của lực lượng Cảnh sát nhân dân, lực lượng An ninh nhân dân, Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra; Viện trưởng, Phó Viện trưởng, Kiểm sát viên Viện kiểm sát các cấp; Chánh án, Phó Chánh án, Thẩm phán Toà án các cấp, Hội thẩm; Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng cơ quan Thi hành án, Chấp hành viên ở cơ quan thi hành án dân sự các cấp.

Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự. Người từ đủ 16 tuổi sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự đối với mọi loại tội. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một số điều nhưng không có điều nào thuộc Chương XXIV Bộ luật hình sự. Như vậy chủ thể của Tội ra quyết định trái pháp luật từ đủ 16 tuổi trở lên.

Khách thể của tội phạm:

Tội ra quyết định trái pháp luật xâm phạm đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân, làm ảnh hưởng đến quá trình giải quyết vụ án, xâm phạm đến hoạt động bình thường của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Toà án và Cơ quan thi hành án, làm mất uy tín của các cơ quan tiến hành tố tụng và Cơ quan thi hành án.

Đối tượng tác động của tội phạm này là những quyết định trái pháp luật của những người có thẩm quyền trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án như: quyết định thu giữ đồ vật, tài liệu; quyết định xử lý vật chứng; quyết định việc bắt khẩn cấp; quyết định áp dụng, thay đổi hoặc huỷ bỏ biện pháp ngăn chặn; quyết định kê biên tài sản; quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời; quyết định thi hành án… Nói chung, trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án những người có thẩm quyền ra nhiều quyết định có liên quan đến quá trình giải quyết một vụ án. Tuy nhiên, nếu trong các quyết định trái pháp luật nếu đó chỉ là thủ đoạn để người phạm tội thực hiện tội truy cứu trách nhiệm hình sự người không có tội, không truy cứu trách nhiệm hình sự người có tội hoặc ra bản án trái pháp luật thì không còn là đối tượng tác động của tội phạm này nữa.

Mặt chủ quan của tội phạm:

Tội phạm được thực hiện với lỗi cố ý trực tiếp, người phạm tội biết rõ quyết định mình ban hành là trái pháp luật, nhận thức được việc mình làm là trái pháp luật, nhận thức được hậu quả xấu có thể xảy ra nhưng vẫn làm; động cơ phạm tội không phải là một yếu tố bắt buộc của cấu thành tội phạm. Trường hợp ra quyết định trái pháp luật do trình độ nghiệp vụ yếu kém, do thiếu trách nhiệm, nghiên cứu hồ sơ không kỹ, không biết quyết định mình ban hành là trái pháp luật... thì người thực hiện hành vi này phải chịu trách nhiệm hình sự về tội ra quyết định trái pháp luật.

Mặt khách quan của tội phạm:

Ra quyết định trái pháp luật là hành vi của người có thẩm quyền trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án ra quyết định mà mình biết rõ là trái pháp luật.

Hành vi thuộc mặt khách quan của tội phạm là hành vi ra quyết định mà mình biết rõ là trái pháp luật gây thiệt hại về tài sản hoặc gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Đó là hành vi tạo ra quyết định có nội dung chứa đựng những vấn đề trái pháp luật và tống đạt những quyết định đó đến những người tham gia tố tụng, đến những cơ quan, tổ chức có liên quan...

Quyết định trái pháp luật là những quyết định được ban hành trong quá trình tố tụng giải quyết vụ án hình sự, dân sự, lao động, kinh tế hoặc hành chính, trái với các quy định của pháp luật về nội dung hoặc về trình tự ban hành, không phù hợp với thực tế hoặc yêu cầu của việc giải quyết vụ án, ví dụ tạm đình chỉ thi hành án thiếu căn cứ xác đáng, quyết định thoả mãn một yêu cầu rõ ràng là trái pháp luật của nguyên đơn, quyết định bác bỏ đơn kiện có căn cứ của công dân, quyết định công nhận hoà giải thành chỉ có sự đồng ý của một bên đương sự; quyết định thi hành án không đúng thẩm quyền hoặc không đúng với các quyết định của bản án được đem ra thi hành... Những quyết định có một phần nội dung trái pháp luật cũng bị coi là quyết định trái pháp luật.

Hậu quả của tội phạm là gây thiệt hại về tài sản từ 50.000.000 đồng trở lên hoặc gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Trái với Tội ra bản án trái pháp luật, hậu quả là dấu hiệu bắt buộc của tội phạm do tội phạm có cấu thành vật chất. Tội phạm hoàn thành kể từ thời điểm hậu quả xảy ra.

Hình phạt:

- Khoản 1. Phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

- Khoản 2. Phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.

- Khoản 3. Phạt tù từ 07 năm đến 12 năm.

- Khoản 4. Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Điều 371. Tội ra quyết định trái pháp luật

1. Người nào có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng, thi hành án ra quyết định mà mình biết rõ là trái pháp luật gây thiệt hại về tài sản từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, nếu không thuộc trường hợp quy định tại các điều 368, 369, 370, 377 và 378 của Bộ luật này, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

a) Có tổ chức;

b) Phạm tội 02 lần trở lên;

c) Đối với người dưới 18 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu;

d) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, người bị kết án, người phải chấp hành án, người bị hại, đương sự mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;

đ) Gây thiệt hại về tài sản từ 200.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;

e) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 12 năm:

a) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, người bị kết án, người phải chấp hành án, người bị hại, đương sự mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

b) Dẫn đến người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, người bị kết án, người phải chấp hành án, người bị hại, đương sự tự sát;

c) Gây thiệt hại về tài sản 1.000.000.000 đồng trở lên.

4. Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Liên hệ tư vấn luật sư: 0936683699 - 0983951338