Luật sư Hà Thị Khuyên
Luật sư Nguyễn Văn Đồng
Tội vi phạm các quy định về trực chiến, trực chỉ huy, trực ban xâm phạm nghiêm trọng một trong các chế độ quan trọng - chế độ trực chiến, trực chỉ huy, trực ban trong Quân đội, làm giảm sức mạnh và khả năng sẵn sàng chiến đấu của Quân đội. Dưới đây, luật sư của chúng tôi phân tích cấu thành Tội vi phạm quy định về trực ban, trực chiến, trực chỉ huy quy định tại Điều 409 Bộ luật Hình sự năm 2015.
Chủ thể của tội phạm:
Chủ thể của Tội vi phạm quy định về trực ban, trực chiến, trực chỉ huy là chủ thể đặc biệt. Chỉ những người được quy định tại Điều 392 Bộ luật Hình sự mới có thể thực hiện tội phạm. Ngoài ra, người phạm tội phải đáp ứng đủ điều kiện về tuổi chịu trách nhiệm hình sự và có đầy đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự.
Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự. Người từ đủ 16 tuổi sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự đối với mọi loại tội. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một số điều nhưng không có điều nào thuộc Chương XXV Bộ luật hình sự. Như vậy chủ thể của Tội vi phạm quy định về trực ban, trực chiến, trực chỉ huy là người từ đủ 16 tuổi trở lên.
Khách thể của tội phạm:
Tội vi phạm các quy định về trực chiến, trực chỉ huy, trực ban xâm phạm nghiêm trọng một trong các chế độ quan trọng - chế độ trực chiến, trực chỉ huy, trực ban trong Quân đội, làm giảm sức mạnh và khả năng sẵn sàng chiến đấu của Quân đội. Theo đó, trực ban, trực chiến, trực chỉ huy là một trong những nhiệm vụ cơ bản của người tham gia quân ngũ. Như vậy, khách thể của tội phạm là chế độ của Quân đội nhân dân Việt Nam và sức mạnh, khả năng sẵn sàng chiến đấu, hoàn thành nhiệm vụ của Quân đội.
Mặt chủ quan của tội phạm:
Tội phạm được người phạm tội thực hiện với lỗi vô ý, có thể là vô ý do quá tự tin hoặc vô ý do cẩu thả. Cụ thể: Vô ý do quá tự tin là người phạm tội tuy thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được. Vô ý do cẩu thả là người phạm tội không thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó.
Mặt khách quan của tội phạm:
Hành vi thuộc mặt khách quan của Tội vi phạm các quy định về trực chiến, trực chỉ huy, trực ban thể hiện ở hành vi chấp hành không nghiêm chỉnh chế độ trực chiến, trực chỉ huy, trực ban gây hậu quả nghiêm trọng.
Chấp hành không nghiêm chỉnh chế độ trực chiến, trực chỉ huy, trực ban là chấp hành một cách lơ là, chậm trễ hoặc tuỳ tiện các quy định về chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn của người làm nhiệm vụ trực chiến, trực chỉ huy và trực ban theo quy định của Điều lệnh quân đội.
Theo Từ điển tiếng Việt, trực ban là trực theo phiên làm việc để đảm bảo công tác được liên tục; trực chiến là luôn ở tư thế sẵn sàng chiến đấu và trực chỉ huy là trong tư thế sẵn sàng điều khiển sự hoạt động của một lực lượng, một tập thể trong quân ngũ.
Do nhiệm vụ của người sỹ quan trong quân đội nhân dân Việt Nam là sẵn sàng chiến đấu, hy sinh bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, của Đảng và của nhân dân, công việc này xảy ra bất kể ngày đêm nên để duy trì thể lực cũng như đảm bảo hiệu quả công việc mà các chiến sỹ sẽ thay nhau luân phiên trực theo ca. Như vậy, trường hợp người sỹ quan không chấp hành nghiêm chỉnh quy định về trực ban, trực chiến hay trực chỉ huy có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, đe dọa đến an ninh quốc gia.
Hậu quả nghiêm trọng xảy ra là dấu hiệu bắt buộc trong cấu thành của tội phạm. Hậu quả này có thể là thiệt hại về vật chất (về tính mạng, sức khoẻ, về tài sản) hoặc thiệt hại phi vật chất.
Trường hợp hậu quả nghiêm trọng không xảy ra, người thực hiện hành vi không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm này nhưng sẽ bị xử lý kĩ luật theo quy định về việc áp dụng các hình thức kỉ luật, trình tự, thủ tục, thời hiệu, thời hạn và thẩm quyền xử lý kỉ luật trong Bộ Quốc phòng.
Hình phạt:
- Khoản 1. Phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 05 năm.
- Khoản 2. Phạt tù từ 03 năm đến 10 năm.
Điều 409. Tội vi phạm quy định về trực ban, trực chiến, trực chỉ huy
1. Người nào không chấp hành nghiêm chỉnh chế độ trực ban, trực chiến, trực chỉ huy gây hậu quả nghiêm trọng, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 05 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:
a) Trong chiến đấu;
b) Trong khu vực có chiến sự;
c) Trong khi thực hiện nhiệm vụ cứu hộ, cứu nạn;
d) Trong tình trạng khẩn cấp;
đ) Gây hậu quả rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng.
Liên hệ tư vấn luật sư: 0936683699 - 0983951338