Tranh chấp trong lĩnh vực xây dựng
Luật sư Hà Thị Khuyên
Luật sư Nguyễn Văn Đồng
Luật Xây dựng và các văn bản hướng dẫn thi hành thì hợp đồng xây dựng là hợp đồng dân sự được thỏa thuận bằng văn bản giữa bên giao thầu và bên nhận thầu để thực hiện một phần hay toàn bộ công việc trong hoạt động đầu tư xây dựng. Tranh chấp hợp đồng xây dựng cũng như các loại tranh chấp khác, tranh chấp xây dựng phát sinh từ những vi phạm về nghĩa vụ của các bên trong lĩnh vực xây dựng mà chủ yếu được quy định trong các hợp đồng liên quan đến dự án xây dựng, từ việc lựa chọn nhà thầu, thiết kế, thi công, cho tới thanh toán và bảo hành. Có thể hiểu tranh chấp xây dựng về bản chất là các tranh chấp phát sinh từ hợp đồng xây dựng, các bên xảy ra tranh chấp khi quyền và lợi ích hợp pháp của mình trong hợp đồng bị xâm phạm. Từ đó, cơ chế giải quyết tranh chấp các loại hình tranh chấp xây dựng cũng sẽ tương tự như giải quyết tranh chấp về hợp đồng nói chung.
Các loại tranh chấp xây dựng nảy sinh do nhiều nguyên nhân, chủ yếu từ các vi phạm của chủ đầu tư hoặc của các nhà thầu. Cụ thể, đối với chủ đầu tư có thể sai phạm tiến độ thanh toán theo khối lượng công việc, tự ý thay đổi khối lượng công trình hoặc yêu cầu kỹ thuật mà không có sự thống nhất của nhà thầu thi công xây dựng công trình,… Còn đối với các nhà thầu, việc tranh chấp phát sinh có thể do sự vi phạm thi công không đúng thiết kế, không đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng công trình, không hoàn thiện đúng và đủ hồ sơ thanh toán, hồ sơ quyết toán hợp đồng, không thực hiện nghĩa vụ bảo hành sau khi hoàn thành công trình… Cụ thể các loại tranh chấp như sau:
(1) Tranh chấp do vi phạm nghĩa vụ thanh toán theo hợp đồng:
Tranh chấp do vi phạm nghĩa vụ thanh toán theo tiến độ hợp đồng được coi là tranh chấp phổ biến trong các loại tranh chấp về xây dựng. Các bên tranh chấp có thể là giữa chủ đầu tư với nhà thầu hoặc giữa nhà thầu chính với nhà thầu phụ. Đặc trưng chung của cả hai mối quan hệ tranh chấp này đều xuất phát từ việc các nhà thầu đã hoàn thành nghĩa vụ thi công theo hợp đồng nhưng chủ đầu tư/nhà thầu chính lại không tiến hành thanh toán đầy đủ khối lượng mà nhà thầu đã thi công hoặc có thể tìm cách gây khó khăn, chậm trễ thanh toán làm thiệt hại kinh tế cho nhà thầu, dẫn đến phát sinh tranh chấp.
(2) Tranh chấp hợp đồng xây dựng do không đảm bảo tiến độ thi công, chất lượng công trình:
Trong lĩnh vực thi công xây dựng vấn đề tiến độ và chất lượng công trình là các yếu tố quan trọng thường được quy định chặt chẽ tại các hợp đồng thi công xây dựng giữa nhà thầu và chủ đầu tư. Trong quá trình thi công do tác động của nhiều yếu tố chủ quan, khách quan khác nhau như thời tiết, dịch bệnh, điều kiện về vốn, về nhân lực… dẫn đến nhà thầu đã thi công công trình không đảm bảo về tiến độ hoặc không đảm bảo về chất lượng công trình; dẫn tới phát sinh tranh chấp giữa chủ đầu tư và nhà thầu thi công về việc yêu cầu phạt vi phạm hợp đồng, yêu cầu bồi thường thiệt hại do việc vi phạm hợp đồng gây nên.
(3) Tranh chấp về phạm vi công việc:
Trong quá trình xây dựng, phía chủ đầu tư có thể đưa ra các yêu cầu vượt quá phạm vi công việc hoặc nhà thầu thực hiện thiếu các hạng mục thi công cũng có thể làm phát sinh tranh chấp.
(4) Tranh chấp phát sinh từ thủ tục nghiệm thu và bàn giao công trình:
Sau khi hoàn tất quá trình thi công thì nghiệm thu công trình cũng là một giai đoạn trong đó các bên có thể nảy sinh tranh chấp. Tranh chấp xây dựng phát sinh từ nghiệm thu và bàn giao công trình có thể bắt nguồn từ việc các bên không chuẩn bị đầy đủ hồ sơ nghiệm thu, thông tin nghiệm thu không chính xác, người ký biên bản nghiệm thu không có thẩm quyền, các hạng mục nghiệm thu bị hỏng hóc hoặc không đúng theo hiện trạng, và các vấn đề khác liên quan mà không đúng theo hợp đồng các bên đã ký trước đó.
(5) Tranh chấp hợp đồng xây dựng do không thực hiện nghĩa vụ bảo hành:
Pháp luật về xây dựng quy định thời hạn bảo hành đối với các hạng mục công trình, công trình xây dựng từ 12 tháng hoặc 24 tháng trở lên (tùy thuộc vào cấp công trình và nguồn vốn đầu tư) kể từ ngày nghiệm thu đưa vào sử dụng. Theo đó để đảm bảo cho việc bảo hành, khi ký kết hợp đồng các bên thỏa thuận giữ lại % giá trị hợp đồng nhất định (thông thường khoảng 3% đến 5%) để đảm bảo cho nghĩa vụ bảo hành công trình. Trường hợp sau khi đưa vào sử dụng, trong thời hạn bảo hành chủ đầu tư phát hiện ra một số lỗi kỹ thuật của công trình nên yêu cầu nhà thầu sửa chữa những khiếm khuyết đó, tuy nhiên nhà thầu không thực hiện hoặc thực hiện không hết, không đảm bảo được đúng nghĩa vụ bảo hành mà cố tình kéo dài thời gian cho đến khi hết thời gian bảo hành để yêu cầu chủ đầu tư thanh toán nốt số tiền còn giữ lại, dẫn đến các bên xảy ra tranh chấp.
(6) Tranh chấp hợp đồng xây dựng do một bên đơn phương chấm dứt hợp đồng trước thời hạn:
Quá trình thi công xây dựng chủ đầu tư và nhà thầu không tránh khỏi việc có xung đột lợi ích, không thực hiện đúng nghĩa vụ trong hợp đồng hoặc vì các lý do riêng mà một trong hai bên đã tiến hành chấm dứt hợp đồng trước thời hạn; khi một trong hai bên chấm dứt hợp đồng có thể sẽ xảy ra thiệt hai cho bên còn lại. Hệ quả tất yếu đó là tranh chấp sẽ xảy ra giữa các bên về yêu cầu xử phạt vi phạm hợp đồng, yêu cầu bồi thường thiệt hại do bên vi phạm gây ra.
(7) Tranh chấp xây dựng phát sinh do sự thay đổi chính sách từ cơ quan có thẩm quyền:
Hiện nay, có rất nhiều luật cùng điều chỉnh một quan hệ xây dựng, từ Luật Xây dựng, Luật Kiểm toán, Luật Thương mại hay Luật Dân sự, Luật Đấu thầu, theo đó số lượng các văn bản hướng dẫn cũng là rất lớn và được cập nhật thường xuyên theo thời gian. Mặt khác, một dự án xây dựng tính từ khi được phê duyệt đến khi thi công và bàn giao có thể mất nhiều năm. Do đó, một rủi ro lớn đối với các bên đó chính là không cập nhật kịp thời các chính sách pháp luật mới để rồi vi phạm, dẫn đến việc xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của bên kia, từ đó nảy sinh tranh chấp.
Tranh chấp xây dựng là một dạng tranh chấp rất phổ biến, hiện nay có rất nhiều phương thức giải quyết tranh chấp mà các bên có thể lựa chọn áp dụng để vừa tiết kiệm thời gian và tiền bạc của các bên tham gia, vừa đạt hiệu quả trong việc giải quyết tranh chấp. Tuy nhiên, dù chọn hình thức giải quyết tranh chấp nào các bên cũng cần có kiến thức, kỹ năng nhất định trong giải quyết tranh chấp. Vì vậy các bên thường chọn phương thức mời luật sư tham gia giải quyết tranh chấp để tăng hiệu quả giải quyết tranh chấp nhằm bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Nếu cá nhân, tổ chức đang cần tư vấn soạn thảo hợp đồng xây dựng, đàm phán ký kết hợp đồng xây dựng, tranh chấp hợp đồng xây dựng với các bên thì vui lòng liên hệ với chúng tôi. Với kinh nghiệm giải quyết tranh chấp hợp đồng dân sự nói chung và hợp đồng xây dựng nói riêng chúng tôi sẽ bảo vệ tốt nhất lợi ích cho quý khách.
Liên hệ tư vấn và mời luật sư: 0936683699 - 0983951338
